Овој настан ќе биде од клучно значење: во Ница ќе присуствуваат стотина шефови на држави и влади, како и десетици илјади учесници, истражувачи, научници, економски чинители, граѓански активисти и граѓани од целиот свет. По тој повод, Франција ќе постави јасна цел: заштита на Океанот преку конкретни активности.
Океанот е наше заедничко добро. Тој ги храни народите и ги штити. Ни овозможува да сонуваме и да патуваме. Ни нуди одржлива енергија, можности за трговија, бесконечни ресурси и научни знаења.
Животниот опстанок на еден од тројца луѓе зависи од Океанот, а сепак, тој е во опасност. Тоа е простор кој сè уште е недоволно познат, кој нема ниту глобално управување, ниту неопходни финансии за негово зачувување. Бројките се загрижувачки: повеќе од 8 милиони тони пластика се исфрлаат во Океанот секоја година, според едно истражување објавено во списанието „Наука“(Science). На ова се надоврзува и прекумерната експлоатација, која зафаќа повеќе од една третина од рибните залихи, но и закиселувањето на водите, порастот на нивото на морето и уништувањето на морските екосистеми. Овие појави се забрзуваат, како директна последица од климатските промени.
Време е за дејствување. Повеќе од кога било, мора да бидеме сигурни дека мултилатералната активност ќе биде на висина на предизвиците поврзани со заштитата на Океанот.
Десет години по COP21 и Парискиот договор, кои овозможија воспоставување на обврзувачка глобална рамка за ограничување на климатското затоплување, UNOC3 претставува историска можност. „Договорите од Ница“ би биле вистински меѓународен пакт за зачувување и одржливо користење на Океанот. Овој пакт директно би се усогласил со Целите за одржлив развој (ЦОР) усвоени од ОН во 2015 година.
За да се постигне ова, дискусиите во Ница мора да бидат конкретни и насочени кон акција. Треба да се работи за подобро управување, повеќе финансии и подлабоко познавање на морето.
Во однос на управувањето, договорот за заштита на биодиверзитетот на отворено море (BBNJ) е клучен инструмент. Отвореното море – повеќе од 60% од Океаните – денес е единствениот простор кој не е регулиран со меѓународно право. Недостатокот на надзор и заеднички правила доведува до вистинска социо-еколошка катастрофа: масовни загадувања со нафта и пластика, нелегални и нерегулирани риболовни методи, ловење на заштитени морски цицачи. За да се стави крај на оваа правна празнина, мора да се обезбеди ратификација од 60 земји и така да се овозможи стапување во сила на договорот BBNJ.
Заштитата на Океанот исто така бара мобилизација на јавни и приватни финансии и поддршка на одржлива сина економија. За да продолжиме да ги користиме огромните економски можности на Океанот, мора да обезбедиме обновување на морските ресурси. Во Ница ќе бидат објавени повеќе обврски во областа на меѓународната трговија, морскиот транспорт, туризмот и инвестициите.
Најпосле, како да заштитиме нешто што не го познаваме – или не го познаваме доволно? Мора да го зголемиме нашето познавање за Океанот и подобро да го шириме тоа знаење. Денес можеме да ја картографираме површината на Месечината или на Марс, но дното на Океаните ни останува непознато. А тие покриваат 70% од Земјата! Заедно, да ја мобилизираме науката, иновациите и едукацијата за подобро разбирање на Океанот и за поголема јавна свест.
Во услови на забрзани климатски промени и прекумерна експлоатација на морските ресурси, Океанот не е само уште еден предизвик. Тоа сите нѐ засега. Доведувањето во прашање на мултилатерализмот не смее да нè натера да ја заборавиме нашата заедничка одговорност. Океанот е универзална врска, тој е во фокусот на нашата иднина. Заедно, со активна поддршка од Македонија преку ратификација на Договорот за заштита на биодиверзитетот на отворено море (BBNJ), можеме да ја направиме UNOC3 значајна пресвртница за нашите народи, за идните генерации и за нашата планета.
Кристоф Ле Риголер
Амбасадор на Франција во Македонија