Научниците со анализа на изотопи во пештера откриле дека Сахара била зелена пред 8.000 години - Канал 5

Научниците со анализа на изотопи во пештера откриле дека Сахара била зелена пред 8.000 години

Научниците ги анализирале сталагмитите од пештерите во јужниот дел на Мароко за да пронајдат докази дека Сахара доживеала значително повисоки врнежи помеѓу 8700 и 4300 п.н.е. отколку денес.

Научниците со анализа на изотопи во пештера откриле дека Сахара била зелена пред 8.000 години

Овие зголемени количини на врнежи, кои веројатно биле резултат на тропските облаци и ширењето на монсуните, доведоа до стеснување на пустината и создавање поповолни услови за живот. Ваквите климатски промени овозможија развој на раните сточарски заедници, а присуството на пообилни водни ресурси ја олеснила миграцијата и размената на стоки и знаења меѓу различни групи.

Истражувањето, објавено во списанието Earth and Planetary Science Letters, го нагласува значајното влијание на овие промени врз обликувањето на неолитските населби во регионот кој сега е синоним за гостопримливост.

Ова откритие е дел од поширокото истражување на климатската историја на Сахара и нејзиното влијание врз раните човечки цивилизации. Истражувачите од Универзитетот во Оксфорд и Националниот институт за археологија и науки за наследство (Institut National des Sciences de l’Archéologie et du Patrimoine) користеле напредни методи за анализа за прецизно датира периоди на зголемени врнежи и да ги откријат причините за климатските промени во овој регион, пишува SciTech Daily.

Сталагмитите, карпестите формации кои растат од дното на пештерата, претставуваат вредни климатски архиви. Нивниот раст зависи од врнежите што продираат во почвата и капе на дното на пештерата, депонирајќи минерали како што е калциум карбонат. Затоа, присуството на сталагмити во сушните области како Сахара укажува на период кога имало доволно врнежи за да се поддржи нивното формирање.

Тим научници анализирале траги од ураниум и ториум во сталагмитите за прецизно да ги одредат периодите кога се формирале овие формации. Нивните наоди потврдуваат дека Сахара имала поповолни услови за време на таканаречениот африкански влажен период, помеѓу 8.700 и 4.300 п.н.е. Според ова истражување, за време на „Африканскиот влажен период“, Сахара не била пустината што ја знаеме денес, туку област богата со вегетација, реки и подземни резервоари за вода. Овие поволни климатски промени овозможиле развој на раните неолитски заедници јужно од планините Атлас.

Интересно е што бројот на археолошки локалитети од овој период се зголемува токму во областите кои денес се исклучително суви. Ова укажува дека луѓето тогаш користеле побогати екосистеми за живеење и земјоделство. Меѓутоа, кога се вратиле сувите услови, многу од овие населби биле напуштени.

Друга фасцинантна последица од зголемените врнежи била можноста за движење на луѓето низ Сахара. Со повеќе вода и вегетација, овој регион станал посоодветен за патување и поврзување на различни популации, овозможувајќи размена на стоки и знаење помеѓу северна и субсахарска Африка.

Со анализа на изотопи на кислород во депозитите на калциум карбонат сталагмит, истражувачите биле во можност да ги откријат механизмите што довеле до зголемени врнежи во Сахара во овој период. Нивната анализа сугерира дека клучен фактор е појавата на тропски облаци - огромни појаси од облаци во горниот дел од атмосферата кои ја пренесуваат влагата од тропските предели во суптропските региони. Ова е прва студија која потврди дека тропските облаци придонеле за врнежите во овој дел од Северна Африка во минатото.

Дополнително, постојат докази од други локации дека во овој период западноафриканскиот монсун се проширил кон север, што дополнително ја зголемило влажноста во регионот. Комбинацијата на врнежи од тропски облаци од север и монсуните од југ предизвикало Сахара значително да се намали, што ги подобрило условите за живот северно и јужно од нејзиниот централен дел. Оваа климатска промена овозможила повторно полнење на подземните резервоари за вода и го зголемило протокот на реките низ пустината, создавајќи поповолни услови за човечките заедници и нивното движење низ Сахара.

Податоците од сталагмитите од северниот раб на Сахара даваат клучни информации за разбирање на долгорочните климатски промени во овој регион. Додека примероците од Атлантскиот океан се корисни за проучување на глобалната клима, тие се премногу далечни за прецизно да ги покажат регионалните промени во Сахара. Спротивно на тоа, сталагмитите од Мароко даваат директен увид во климатската историја на областа.

Еден од клучните заклучоци на ова истражување е дека тропските облаци во минатото донеле дожд во регионот јужно од Атласот, што ја зголемува можноста тие да играат слична улога во иднина. Научниците планираат да продолжат со истражување за попрецизно да ги квантифицираат врнежите во минатите епохи и да предвидат како климатските промени би можеле да влијаат на Сахара во наредните векови.

Откривањето на мароканските сталагмити даде нов увид во климатското минато на Сахара, покажувајќи дека пустината некогаш била значително повлажна и попогодна за живеење отколку што е денес. Овие податоци не само што помагаат да се реконструираат минатите климатски промени, туку помагаат и да се разбере како идните промени би можеле да влијаат на овој регион.

Ако тропските облаци и монсуните некогаш донеле дожд во Сахара, се поставува прашањето - дали Сахара може повторно да стане зелена во одреден момент во иднината?

Франција домаќин на третата Конференција на ОН за Океанот (UNOC3): „Ние сме Океанот“

Од 9 до 13 јуни 2025 година, Франција ќе биде домаќин на третата Конференција на Обединетите нации за Океанот (UNOC3).

Франција домаќин на третата Конференција на ОН за Океанот (UNOC3): „Ние сме Океанот“

Овој настан ќе биде од клучно значење: во Ница ќе присуствуваат стотина шефови на држави и влади, како и десетици илјади учесници, истражувачи, научници, економски чинители, граѓански активисти и граѓани од целиот свет. По тој повод, Франција ќе постави јасна цел: заштита на Океанот преку конкретни активности.

Океанот е наше заедничко добро. Тој ги храни народите и ги штити. Ни овозможува да сонуваме и да патуваме. Ни нуди одржлива енергија, можности за трговија, бесконечни ресурси и научни знаења.

Животниот опстанок на еден од тројца луѓе зависи од Океанот, а сепак, тој е во опасност. Тоа е простор кој сè уште е недоволно познат, кој нема ниту глобално управување, ниту неопходни финансии за негово зачувување. Бројките се загрижувачки: повеќе од 8 милиони тони пластика се исфрлаат во Океанот секоја година, според едно истражување објавено во списанието „Наука“(Science). На ова се надоврзува и прекумерната експлоатација, која зафаќа повеќе од една третина од рибните залихи, но и закиселувањето на водите, порастот на нивото на морето и уништувањето на морските екосистеми. Овие појави се забрзуваат, како директна последица од климатските промени.

Време е за дејствување. Повеќе од кога било, мора да бидеме сигурни дека мултилатералната активност ќе биде на висина на предизвиците поврзани со заштитата на Океанот.

Десет години по COP21 и Парискиот договор, кои овозможија воспоставување на обврзувачка глобална рамка за ограничување на климатското затоплување, UNOC3 претставува историска можност. „Договорите од Ница“ би биле вистински меѓународен пакт за зачувување и одржливо користење на Океанот. Овој пакт директно би се усогласил со Целите за одржлив развој (ЦОР) усвоени од ОН во 2015 година.

За да се постигне ова, дискусиите во Ница мора да бидат конкретни и насочени кон акција. Треба да се работи за подобро управување, повеќе финансии и подлабоко познавање на морето.

Во однос на управувањето, договорот за заштита на биодиверзитетот на отворено море (BBNJ) е клучен инструмент. Отвореното море – повеќе од 60% од Океаните – денес е единствениот простор кој не е регулиран со меѓународно право. Недостатокот на надзор и заеднички правила доведува до вистинска социо-еколошка катастрофа: масовни загадувања со нафта и пластика, нелегални и нерегулирани риболовни методи, ловење на заштитени морски цицачи. За да се стави крај на оваа правна празнина, мора да се обезбеди ратификација од 60 земји и така да се овозможи стапување во сила на договорот BBNJ.

Заштитата на Океанот исто така бара мобилизација на јавни и приватни финансии и поддршка на одржлива сина економија. За да продолжиме да ги користиме огромните економски можности на Океанот, мора да обезбедиме обновување на морските ресурси. Во Ница ќе бидат објавени повеќе обврски во областа на меѓународната трговија, морскиот транспорт, туризмот и инвестициите.

Најпосле, како да заштитиме нешто што не го познаваме – или не го познаваме доволно? Мора да го зголемиме нашето познавање за Океанот и подобро да го шириме тоа знаење. Денес можеме да ја картографираме површината на Месечината или на Марс, но дното на Океаните ни останува непознато. А тие покриваат 70% од Земјата! Заедно, да ја мобилизираме науката, иновациите и едукацијата за подобро разбирање на Океанот и за поголема јавна свест.

Во услови на забрзани климатски промени и прекумерна експлоатација на морските ресурси, Океанот не е само уште еден предизвик. Тоа сите нѐ засега. Доведувањето во прашање на мултилатерализмот не смее да нè натера да ја заборавиме нашата заедничка одговорност. Океанот е универзална врска, тој е во фокусот на нашата иднина. Заедно, со активна поддршка од Македонија преку ратификација на Договорот за заштита на биодиверзитетот на отворено море (BBNJ), можеме да ја направиме UNOC3 значајна пресвртница за нашите народи, за идните генерации и за нашата планета.

Кристоф Ле Риголер

Амбасадор на Франција во Македонија

Во базиликата Санта Марија Маџоре во Рим ќе биде погребан папата Франциск

По погребната миса, што ќе ја предводи деканот на Колеџот на кардинали, кардиналот Џовани Батиста Ре, на плоштадот Свети Петар во Ватикан ќе биде погребан папата Франциск во базиликата Санта Марија Маџоре во центарот на Рим.

Во базиликата Санта Марија Маџоре во Рим ќе биде погребан папата Франциск

Поглаварот на Римокатоличката црква почина на 88-годишна возраст на 21 април.

Се очекува 200.000 луѓе да присуствуваат на погребот на папата. Меѓу нив ќе бидат шефови на држави и влади, монарси, поранешни државници, политичари од Италија и други земји, интелектуалци, уметници. На погребот ќе присуствува и претседателката на Северна Македонија, Гордана Сиљановска-Давкова.

Поради погребот во Ватикан и во Рим воведени се драконски безбедносни мерки. Се очекува погребната поворка да трае околу половина час, а рутата на ковчегот со папата Франциск поставени се големи екрани, на кои верниците ќе можат да следат што се случува во секоја фаза од погребот. Големи екрани ќе бидат поставени и на плоштадот Свети Петар.

Верниците уште од утре ќе можат да го посетат гробот на папата во базиликата Санта Марија Маџоре, објави Ватикан.

Од 5 до 10 мај, 135-те кардинали, членови на конклавата, ќе треба да изберат нов папа. /MИА

Променливо облачно и нестабилно, со повремени локални врнежи од дожд и грмежи

Времето денеска ќе биде променливо облачно и нестабилно со повремени локални врнежи од дожд и грмежи. 

Променливо облачно и нестабилно, со повремени локални врнежи од дожд и грмежи

Наместа процесите ќе бидат поинтензивни во форма на невреме со пообилен пороен дожд, грмежи, силен ветер и изолирана појава на град. Минималната температура ќе биде во интервал од 5 до 12, а максималната ќе достигне од 17 до 25 степени.

Во Скопје времето ќе биде променливо облачно, во делови од котлината нестабилно со пороен дожд, грмежи, засилен ветер и услови за изолирана појава на град. Минималната температура ќе се спушти до 12, а максималната ќе достигне до 23 степени.

Од УХМР најавија дека во деновите од викендот ќе се задржи променливо облачно и нестабилно време со повремени врнежи од дожд и појава на грмежи. Локално ќе има поинтензивни процеси во форма на невреме со пообилен пороен дожд, грмежи, силен ветер и изолирана појава на град.

Во понеделник ќе има повремен локален дожд, а од вторник стабилизирање на времето.

притисни ентер