Србија сака да биде еден од најголемите добавувачи на литиум во Европа и го оживува „контроверзниот рударски проект што беше одложен“ за да ги оствари тие амбиции. Истовремено, не може да се занемари влијанието врз нејзината кандидатура за членство во ЕУ, пишува на англиски бриселскиот портал и магазин, пренесе Бета.

По големите протести на еколошките здруженија и граѓаните пред две години, српската влада беше принудена да се откаже од плановите да му дозволи на рударскиот гигант Рио Тинто да продолжи да го развива проектот и дозволите беа повлечени, потсетува бриселскиот портал.

Сега Рио Тинто доби втора шанса - српскиот претседател Александар Вучиќ минатата недела посочи дека ќе даде зелено светло за проектот доколку ЕУ и компанијата можат да дадат одредени гаранции.

Од рударската компанија се бара да докаже дека рудникот ќе има помало влијание врз животната средина, како што тврди, а Брисел да покаже дека ќе има доволно бизнис во синџирот на вредност за извоз на литиум од Србија.

Според медиумот, тоа значи да се покаже дека ќе се инвестира во производство на електрични возила и батерии. „Србија не сака да донесе контроверзна одлука и на крајот сè да биде залудно“.

Брисел е многу заинтересиран и на крајот на 2023 година, Вучиќ потпиша писмо за намери со ЕУ за стратешко партнерство во врска со материјали како што е литиумот. ЕУ, од своја страна, може да укаже на милијардите од производството на батерии и неодамнешната одлука за воведување царини за кинескиот увоз.

Во меѓувреме се слушаат гласови дека српската влада ќе донесе две контроверзни одлуки - да одобри дозволи за ископување и да го забрани извозот на сиров литиум. Ако тоа се случи, тоа ќе биде јасен знак дека Србија не сака компаниите само да ги развиваат своите наоѓалишта на литиум, кои се проценуваат на четири милијарди евра, но и да инвестираат во погони за преработка.

Бриселскиот портал понатаму пишува дека српската сага за литиум може да се гледа и во геополитички контекст бидејќи несомнено покажува дека Белград не се откажал од својот пат кон ЕУ „и покрај бројните назадувања во последно време“. Приказната за литиумот покажува дека Србија се уште е заинтересирана за ЕУ, со оглед на тоа што бара гаранции за синџирот на вредност од ЕУ, а не од Кина, Русија, па дури и од САД.

Белград најверојатно нема да влезе во бизнис со литиум со Кина, односно шансите на Брисел се поголеми бидејќи и потенцијалната награда е поголема, пишува бриселскиот портал.

Рудникот со проценки за производство на 58.000 тони литиум годишно до 2028 година, може да покрие речиси една петтина од побарувачката на литиум за производство на батерии за електрични автомобили во ЕУ.

Ова е голема сума и и дава моќ на Србија во преговорите со ЕУ доколку Брисел навистина сака да постигне напредок во процесот на проширување во наредните години.

Порталот понатаму наведува дека ЕУ претходно му дала одврзана рака на Вучиќ бидејќи често, понекогаш необјасниво, се сметал за некаков гарант за стабилноста во регионот.

„Додадете врвен трговец со литиум во мешавината и позицијата на српскиот претседател ќе изгледа уште посилна. Тоа исто така може да и помогне на неговата нација да се приближи до членството во ЕУ“, се заклучува во написот на „Браселс Тајмс“.

Јован Деспотовски, кандидат за претседател на СДСМ продолжува со средбите на терен. Членовите во Крушево и Кичево ја истакнаа потребата од неопходна реформа на партијата и се наметна дебатата за тоа како ќе делува СДСМ како опозиција по изборот на новата Влада. Деспотовски посочи дека новиот СДСМ ќе работи на професионализација на партиските тела и ќе формира и влада во сенка како коректив на власта и во заштита на граѓаните.

„За да имаме функционална демократија, настапот на опозицијата е форма на лидерство подеднакво важно за заштита и служба на интересите на граѓаните, како што е и кога партијата е дел од мнозинството. Затоа ќе бидеме гласна, проактивна, критична, конструктивна опозиција која ќе работи на заштита на интересот на сите граѓани. Пратениците, во соработка со партиските тела и комисии, после 30.06 ќе мора детално да ги анализираат и потоа коментираат предлозите кои доаѓаат од владејачкото мнозинство, но и активно да предлагаат решенија кои произлегуваат од потребите на граѓаните. Новиот СДСМ станува движечка, основна опозициска сила во Собранието,“ порача Деспотовски и додаде: “На членовите, граѓаните и на земјава и е потребен силен СДСМ кој ќе се наметне како водечка, но и конструктивна опозициска партија и во Парламентот и на сите други нивоа. Со мудра политика и дефинирани јасни ставови за сите прашања кои не засегаат и како држава, а особено за се она што ги засега граѓаните. За да си го вратиме интегритетот и местото во општеството мора да преземеме храбри и одлучни чекори. И ова не е избор, ова е чин на одговорност што им го должиме на сите наши членови,“ порача Деспотовски.

Тој додаде и дека се предвидува професионализација на партиските тела како и градење на капацитети за да дејствува и како „Влада во сенка”. Ресорите во „Владата во сенка“ ќе работат во состав и со поддршка на тела (комисии) што ќе

се формираат во рамките на партијата за одредени области (економија, надворешна политика, здравство, образование, социјална политика, зелена агенда итн.). Нивната задача е тридимензионална: прво, дебатирање и коментирање мерки што ги носи владата во одреден ресор; второ, предлагање мерки што би биле корисни за одреден ресор во државата што ќе бидат новина за владата, или алтернативни решенија на решенијата што ги нуди владата; и трето, постепено формирање личности потенцијални носители на високи функции во иднина и нивно промовирање пред граѓаните. Работењето на „Влада во сенка“ во најголема мера зави од изборот на личностите кои ќе членуваат во неа, а раководството на новиот СДСМ ќе се грижи првенствено за квалитетот и докажаноста на луѓето кои ќе членуваат во телата на владата во сенка. Меѓу останатото, Владата во сенка ќе се користи и како механизам за привлекување нови членови во партијата, пред сè млади луѓе, пишува во програмата на Деспотовски.

Јован Деспотовски, кандидат за претседател на СДСМ

Растот на побарувачката на нафта во наредните години ќе се забави поради преминот кон чисти извори на енергија, што заедно со очекуваното зголемување на производството на црно злато до крајот на деценијата, може да доведе до големи вишоци на нафта на пазарот и значителни последици за нафтениот пазар, тврди Меѓународната агенција за енергија (ИЕА), пренесува SEEbiz.

Во својот годишен извештај, ИЕА предвидува дека глобалната побарувачка на нафта ќе се стабилизира на 106 милиони барели дневно до крајот на деценијата, додека производствениот капацитет ќе се зголеми на 114 милиони барели дневно. Ова би значело вишок од осум милиони барели дневно на пазарот, што, со исклучок на 2020 година во време на короната, би било највисокото ниво на вишок капацитет досега.

Меѓу причините за намалувањето на глобалната побарувачка, ИЕА го посочува преминувањето кон електричните автомобили, со подобрување на ефикасноста на горивото за автомобилите со мотори со внатрешно согорување и намалување на употребата на нафта во земјите од Блискиот Исток за производство на електрична енергија.