Конверзејшн (The Conversation)

За време на првиот мандат на Доналд Трамп како претседател, Соединетите Американски Држави се движеа од апсурдноста на неговите лаги до користењето на неговата функција за лична финансиска корист, неговите детски навреди и неговото целосно непочитување кон критичарите. Неговиот мандат заврши со неговото неодговорно и опасно поттикнување на нападот врз зградата на Капитол на 6 јануари 2021 година.

Овој пат, Трамп се потпира на застарени алатки — царини, мало владино учество, територијална експанзија и национализам — за да ги реши модерните проблеми на глобализацијата, нееднаквоста во богатството, опаѓањето на бројот на работните места во производството и експлоататорскиот капитализам.

На 2 април, тој објави основна царина од 10 проценти на сите увози што не се во согласност со Договорот меѓу Канада, Соединетите Држави и Мексико. Канада, исто така, е погодена со царина од 25 проценти на автомобили произведени во Канада.

Тековното користење на алатки од 19 век од страна на администрацијата на Трамп за решавање на проблемите од 20 век, кои се целосно несоодветни за 21 век, се заканува да ја врати Америка назад во 19 век. Ова е неверојатно опасен пат за САД.

Подемот на националната држава

19 век беше обележан со подемот на националната држава — единствен политички ентитет обединет со географија, култура и јазик.

Ова, во многу аспекти, беше резултат на брзо индустријализираниот свет кој се оддалечуваше од монархиското владеење и меркантилната економија кон ограничено демократско владеење и слободен пазарен капитализам.

Тоа беше време на царини, мало владино учество, територијална експанзија и национализам. Исто така, беше време на масовна миграција од Европа кон Северна Америка, каде што раширениот нативизам, колонијализмот и неконтролираниот и експлоататорски капитализам го обликуваа пејзажот.

Преовладувачкото верување во тоа време беше дека националните држави треба да користат царини, да усвојат изолационистички политики за да се одделат од надворешниот свет и да заземаат територии каде што е можно. Се сметаше дека овие мерки ќе поттикнат национално единство и ќе му овозможат на капитализмот да напредува преку пуштање на „невидливата рака“ на пазарот да ја прави својата магија.

Заштитните царини ветуваа раст на домашните индустрии, но економските придобивки не беа рамномерно распределени. Нееднаквостите во богатството се зголемуваа додека милиони имигранти пристигнуваа на бреговите на Северна Америка, само за да најдат ужасни услови за живот во градовите и тешки земјоделски површини во руралните области.

Некои новодојденци, секако, напредуваа, но тоа обично беа оние кои пристигнуваа со веќе полни џебови. И тие брзо научија како да го искористат отсуството на државна регулација, деловите на корупција среде брзата западна експанзија и растечкиот нативизам и сиромаштија за сопствена корист.

Многу од проблемите на 20 век произлегоа од овие трендови на 19 век.

Економските последици од царините

По финансиската паника од 1873 година и последователната економска депресија во Европа и Северна Америка, националните држави воведоа царини за да ги заштитат своите домашни економии. Тоа беше погрешна стратегија, бидејќи ја забави трговијата уште повеќе со ограничување на слободниот проток на стоки и капитал. Парите, како што е сега добро познато, треба да се движат за да растат.

Работничките семејства се бунтуваа поради отсуството на заштита на трудот, како права за колективно преговарање, мерки за здравје и безбедност, осигурување за невработеност и боледувања. Како одговор, тие формираа синдикати и започнаа бранови на штрајкови низ западниот индустријализиран свет.

Западните северноамерикански фармери беа бесни што царините ги принудуваа да купуваат на заштитени пазари додека продаваат на незаштитени пазари подложни на меѓународните пазарни цени. И тие се организираа, формирајќи земјоделски кооперативи и поддржувајќи движења како Грејнџер движењето, популизмот и прогресивизмот за да ги заштитат своите интереси.

Националните држави, загреани од растечките националистички огнови, формираа воено-одбранбени сојузи низ Европа и нејзините колонијални и поранешни колонијални поседи, вклучувајќи ја и Канада. Во 1914 година, овие сојузи доведоа до Првата светска војна, глобална и индустриска војна каква што светот никогаш претходно не видел.

Големата депресија

До 1930-тите, неограничениот и во голема мера нерегулиран капитализам, заедно со неверојатните нееднаквости во богатството и монополистичките тенденции, го турнаа светот во децениската Голема депресија.

Првичниот одговор на многу влади беше повторно да воведат царини, и исто како во 1873 година, тие само го влошија проблемот. Истовременото издигање на фашизмот, кој во голема мера беше национализам што излезе од контрола, го доведе светот повторно во војна на крајот на деценијата, со катастрофални последици.

Повoeните години донесоа координиран меѓународен напор за користење на националната држава за регулирање на домашните економии преку инвестирање во социјални услуги и програми и за запирање на неконтролираниот капитал кога неговите ексцеси ја загрозуваа стабилноста.

Меѓународни тела како Светската банка, Обединетите нации и Меѓународниот суд на правдата беа создадени за да промовираат мир и стабилност. Овој нов пристап не беше секогаш успешен во своите цели, но досега светот не видел глобални војни или масивни економски депресии.

Крајот на историјата

Во 1992 година, историчарот Френсис Фукујама озлогласено прогласи дека светот стигнал до „крајот на историјата“.

Тој, секако, не мислеше дека времето застанало. Наместо тоа, тој тврдеше дека либералната национална држава го претставува „крајот на идеолошката еволуција на човештвото и универзализацијата на западната либерална демократија како конечна форма на човечка влада“.

Според него, западниот индустријализиран свет го достигнал врвот на успешното владеење и неограничениот просперитет.

Сепак, дури и додека западната либерална демократија си честиташе за сопствениот успех, истите овие национални држави, во соработка со големите корпорации, бараа пониски трошоци за работна сила и поголем профит во земјите во развој.

Резултатот беше празнење на индустриските срца на Северна Америка, заедно со раширената експлоатација на ранливата работна сила во места како Азија, Јужна Азија и Јужноцентрална Америка. Некогаш моќните американски градови опаднаа. Платите не успеаја да го следат растот на инфлацијата. Земјоделскиот долг се зголеми.

Тука администрацијата на Трамп повторно влегува во приказната — користејќи ги фрустрациите и разочарувањето на фрустрираните Американци со ветување дека ќе се врати „златно доба“ кое никогаш не постоело.

Прирачникот на Трамп од 19 век

И покрај неговите ветувања, царините на Трамп веројатно нема да ги вратат работните места во производството во САД. Како што покажала историјата, царините не ги оживуваат индустриите што веќе ги нема; наместо тоа, тие само ќе ги натераат Американците да плаќаат повеќе за работите што им се потребни.

Враќањето на мало владино учество, исто така, нема да ја „направи Америка повторно голема“. Наместо тоа, тоа ризикува да го повтори образецот од 19 век каде богатите стануваат побогати, а се уништуваат социјалните програми од кои зависат милиони луѓе. Масивните и тековни кратења на администрацијата на Трамп во Управата за социјално осигурување веќе се во полн замав.

Реториката на Трамп за територијална експанзија, вклучувајќи ги заканите за анексија на Гренланд и Канада, нема да ги направат САД побезбедни. Тоа само ќе ги влоши меѓународните тензии како оние што светот ги виде во 1914 и 1939 година.

И со ограничените ресурси што остануваат за експлоатација, станува сè потешко за капиталот да се одржува, дури и додека се обидува да го извлече она што останало од нашата планета, без оглед на реалностите на еколошката катастрофа.

Национализмот, во меѓувреме, нема да поттикне чувство на национално единство. Тој само ќе ги продлабочи постоечките поделби засновани на раса и класа. И ако историјата е некаков водич, последиците овој пат може да бидат уште посериозни, дури и да го турнат светот кон глобален конфликт каков што досега не е виден.