Извештајот на Центарот за граѓански комуникации покажува дека секој трет договор за јавна набавка минатата година бил склучен во постапка во која учествувала само една фирма, а на ваков начин се склучени 9.305 договори во вкупна вредност од 427 милиони евра. Просечно лани имало по три понуди на тендер, што укажува на намалување на конкуренцијата во однос на 2021, а дури 90 % од мониторираните постапки се спроведени со задоцнување, без почитување на роковите.
- Ова укажува на трендови на дискриминација кои можат да бидат направени или преку тендерските документации и техничките спецификации кои се користат или, пак, преку дискриминаторскиот однос на самите институции кои ги спроведувале овие набавки. И ризикот во однос на овие договори е тоа што со право постои сомнеж дека вредноста со која се склучени, односно цените на купените производи, услуги или градежните работи се можеби повисоки од пазарните, бидејќи од нив отсуствувала конкуренцијата, вели за Канал 5, Сабина Факиќ од ЦГК.
Во 2022 година биле поништени 31 процент од тендерите што фрла сомнеж врз објективноста и законитоста во донесувањето на овие одлуки, нотираат од ЦГК. Од институциите, најголем број поништени тендери има АД Електрани, 230 тендерски постапки од вкупно спроведените 582 тендери. На второ место и трето место се МВР и одбрана.
- Една сериозна слабост која е воочена е растот на поништувањата на тендерите што повторно го зголемува ризикот од корупција, бидејќи во ситуации кога секој трет тендер во државата е поништен, постои оправдан сомнеж дека можеби кон поништувањето се прибегнува во оние ситуации кога не може да склучи договорот со фаворизираната фирма, изјави Факиќ. На ризиците од корупција укажува и анкетата која ја спроведовме со фирмите за 2022. Над 40 отсто се изјасниле дека сметаат дека има корупција во јавните набавки, а 18 отсто од нив велат дека лично се соочиле со корупција на тендерите, изјави Факиќ.
За да се спречат ваквите појави, од ЦГК потсетуваат дека Владата, општините и институциите се должни многу потранспарентно да ги изготвуваат тендерските документации а Бирото за јавни набавки да ги зголеми контролите за да спречи договори каде е очигледно дека се фаворизираат одредни фирми.