Небрегово на Блаже Конески мирно живее со гордоста

Свиено во подножjето на Бабуна Планина, во Прилепското Поле е Небрегово на Блаже Конески. 

На надморска височина од 700 метри, ридското Небрегово на 17-тина километри се граничи со селото Присад, на исток со Дабница, на југ со Горно Село, со Дупјачани на запад и со селата Дреновци и Оморани на север. Ако тргнете од Прилеп, треба да поминете 20 километри.

Небрегово e село со македонско население, од пред шест децении е во атарот на општина Долнени. Во почетокот на 20 век имало 522 жители, за во 21 век да остане со 156 жители.

Го посетивме во овие летни горештини. Мирно е, спокојно е на жештините. Жителите главно се или во полето или во блискиот рудник за експлоатација на мермер. Мирен, без возбудувања, тече животот. Иако е во близина на Прилеп, до градот каде што контактите се „опасни" во време на коронавирусот, сепак, спокојството не е нарушено и во овие тешки времиња, полни со предизвици.

Во селото ги бараме жителите. Забележавме сретсело дека се работи. Тоа е старата зграда на некогашното училиште. Работниците, ангажирани од прилепскиот Завод и музеј, ја реконструираат, ја оспособуваат малата училишна зграда каде што нашиот Блаже Конески го почнал првото одделение. Освен работниците, се надеваме дека кој било ќе најдеме во летното пладне да ни го раскаже денешното секојдневие во Небрегово, ама со сеќавањата за минатото.

Пред неговата куќа, во центарот на Небрегово, го сретнавме Орде Павлески, 48-годишен жител на Небрегово. Со семејството, сопругата и 21-годишниот син и 19-годишната ќерка живее во Небрегово. Иако синот работи во Прилеп, ќерката омажена, тој живее во селото. Ама, вели, Небрегово веднаш го препознаваат по Блаже Конески.

– Како се живее? Па, претежно работиме тутун, некои работат во рудникот за мермер над селото. Што нѐ задржува овде? Природата е чиста, нема никакви загадувања, а заработувачката од тутунот и од мермерот, се знае. Имаме секаква комуникација: вода, телефони, асфалтиран пат. Убаво е за живеење, ама да се платеше повеќе тутунот, ќе беше подобро. А најбитно е што за нас многу значи Блаже Конески. Каде и да појдеме, селото го препознаваат по него. Сум одел низ цела Македонија, и без разлика каде и да појдам, кога ќе ги споменам Небрегово и Блаже Конески, веднаш препознаваат. И кога ќе ме прашаат од каде си, гордо велам од селото на Блаже Конески. И сите веднаш знаат. Инаку, селото има можност да се развива. Условите се тука. А приказните за Блаже Конески со децении ги слушаме. И може да ги пренесуваме на другите. Горди сме, вели Орде Павлески од Небрегово и посочува на зградата од некогашното училиште каде што учел Блаже Конески.

Нашата прошетка низ селото нè доведе до 70-годишниот Петре Маркоски, роден во Небрегово, каде што сите негови поколенија се од селото. Го сретнал Блаже Конески како младо момче, кога Блаже дошол во селото. Во селото се живее мирно, без жителите да заминат и да се иселат. И сите погодности, вели, ги добиле поради Блаже Конески. Ама доволно не се почитуваат неговиот лик и дело.

– Мирно се живее во селово. И патот, и водоводот, и сите погодности ги имаме добиено поради Блаже Конески. Ама треба повеќе да се почитува. Сите се поделија на партии, ама за Блаже никој не треба да дели. За сето што го направил за нас, со македонскиот јазик, за писменоста. Знаеме дека го создал македонскиот јазик, дека дал многу за нас. Паметам, како млад дека првпат го видов Блаже Конески во 1979 година кога дојде со Благоја Талески при пуштањето на патот во употреба. Тогаш првпат го видов. Многу убав впечаток ми остави. Смирен, духовен, образован човек, а наш, од селото. Јас тогаш бев младо момче, имав 28 години. Тоа ми беше првата и последна средба со Блаже Конески. Инаку, знам дека Блаже Конекси учел во прво одделение во селското училиште, кое тогаш се викало „Петре Павлески", сега се реновира. Таму, на времето, младите се собираа, имаа игранки. Ама треба повеќе да се направи за Блаже. Еве, во неговата куќа, има посетители, доаѓаат постојано, но треба повеќе, вели 70-годишниот Петре Маркоски, жител на Небрегово.

Маркоски раскажува дека со короната немало големи проблеми. Којзнае, вели, поради воздухот е, поради природата, ама не се жалаат. Не е лошо да се живее во Небрегово.

– Не е лошо. Пат има, и водовод, телефонски и интернет-врски… Нема проблем. За 20 минути од Прилеп е до Небрегово. Ако сака некој да живее, мирно е, спокојно е, нема проблем, нагласува 70-годишниот Петре Маркоски.

Спомен-куќата на Блаже Конески, полна со артефакти, заштитена, обновена, секогаш е тука да ја раскаже приказната за таткото на македонската азбука, на граматиката, на стандардниот македонски јазик и во годината на одбележувањето на 100-годишнината од неговото раѓање. Короната ги забави активностите, ама нема проблем за бројните литерати, уметници, за почитувачите на делото на Конески. Во годината на неговото 100-годишно одбележување од раѓањето, Друштвото на писателите на Македонија, кое го основа и прв претседател беше Конески, преку стихот и беседата му оддадоа почит на Конески. Според Соња Стојменска Елзесер, претседателка на ДПМ, со стих и беседа е вистинскиот начин за почит спрема Конески.

– Го чествуваме великанот на нашата книжевност – Блаже Конески, првиот претседател на ДПМ и основачот на ова здружение. На оваа наша средба читаме стихови и беседиме 10-мина членови на асоцијацијата, значи го славиме Конески, онака како што знаеме и умееме, со стих, со беседа, рече Стојменска Елзесер при мајското чествување на Конески пред неговата родна куќа во Небрегово.

Долгогодишниот водич, иницијатор за родната куќа на Конески да биде спомен-дом, Миле Спиркоски, смета дека е крајно време посетата да биде задолжителна за учениците.

– Ние и понатаму нема да седиме со скрстени раце. Сѐ ќе направиме. Но, сега исклучиво на потег е Министерството за образование и наука. Доволно е едно циркуларно писмо да испрати до сите општини, до училиштата, за посетата на Спомен-куќата на Блаже Конески да биде задолжителна, вели Спиркоски.

Небрегово на Блаже Конески го оставаме во спокојното секојдневие. Жителите, и стари и млади, се носат со животните предизвици и со гордоста дека се потомци на великанот Блаже Конески./МИА

Локалната власт на Белград ќе донира по 20.000 динари за секој ученик

 Вршителот на должност градоначалник на Белград, Александар Шапиќ најави дека родителите на учениците во основно и средно училиште ќе добијат по 20.000 динари (околу 170 евра), средства наменети за купување на учебници.

Градот Белград минатата година набави комплети учебници за сите ученици во основно и средно училиште.

- Одлучивме оваа година наместо учебници за основците и средношколци, што првпат го воведовме минатата година, да одиме чекор понатаму и да обезбедиме по 20.000 динари по дете, посочи Шапиќ.

Тој посочи дека сумата за помош на родителите е 15 проценти поголема од максималната вредност на комплет учебници.

Над 70 жртви во поплавите во Пакистан и Авганистан

Најмалку 39 лица го загубија животот во силното невреме што го погоди југозападниот дел на Пакистан.

Силни поплави се забележани и во соседен Авганистан, каде животот го загубија 33 лица, а стотици куќи беа оштетени, соопштија авганистанските власти.

Најпогодена е пакистанската провинција Пенџаб, каде од петокот до неделата загинаа дури 21 лице од удари од гром.

Поплавите кои следеа го прекинаа снабдувањето со електрична енергија и транспортот, а поплавени беа и бројни земјоделски површини.

Некои од загинатите се земјоделци кои за време на невремето се нашле на полињата, јави Би-Би-Си.

Во наредните денови не се очекува стабилизирање на времето, па пакистанските власти предупредија на можност од лизгање на земјиштето и нови поплави.

Неколку провинции, исто така, прогласија вонредна состојба, а многу училишта беа затворени до средината на неделата.

Во последните години, Пакистан бележи зголемување на екстремните временски појави предизвикани од климатските промени.

Извештај: „Ало Бушавко“ со 307 дојави за проблемите на младите поврзани со ментално здравје...

Извештај: „Ало Бушавко“ со 307 дојави за проблемите на младите поврзани со ментално здравје, повреда, семејни односи и пристапност.

Вкупно 307 дојави за проблеми со ментално здравје, повреда, семејни односи и пристапност, во кои се опфатени 379 млади изминатата година, се дел од годишниот извештај „Ало Бушавко“ на Првата детска амбасада „Меѓаши“. Десет од дојавите, како што информираа на денешната презентација на извештајот, се однесувале на мисли за одземање на сопствениот живот.

Во воведните обраќања, Клементина Добревска, координаторка на СОС телефонот, ги образложи бројките од извештајот при што информираше дека во текот на 2023 годинапо добиените дојави се остварени 619 разговори.

Според возрасната група, најмногу од дојавите се однесувале на деца на возраст од 13 до 15 години, потоа од 10 до 12 и на трето место по зачестеност на дојавите се за деца на возраст од 7 до 9 години. Возраста не е позната за 212 деца.

Според средината на живеење на јавувачите, најголемиот број од децата, или 197, живеат во урбана средина, 33 деца се опфатени со дојавите од дојавувачи кои живеат во рурална средина, непозната е средината на живеење на 149 деца кои се опфатени со дојавите. Бројот на јавувачите од руралните средини, како и во претходните години, останува многу мал во однос на бројот на јавувачите од урбаните средини.

Во однос на етничката припадност на јавувачите, 230 од вкупниот број јавувачи се Македонци, 14 Роми, а 33 јавувачи се од албанска етничка припадност. Само 2 од контактите (дојавите) се од јавувачи во останати (етнички групи) и за 26 лица не е позната етничката припадност.

Причините заради кои се обратиле на „Ало Бушавко“, пак, се однесуваат на ментално здравје, повреда, семејни односи и пристапност, а во поретки дојави има и други причини за дојава.

Во рамките на менталното здравје, најголем дел од дојавите се однесуваат на емоционална вознемиреност - проблеми со гнев, страв и вознемиреност, проблеми со расположение кои се јавуваат како последица од другите категории на проблеми пријавени на „Ало Бушавко“.

Во однос на повреда, поголем дел од дојавите се однесуваат на проблеми од категоријата на ментално/емоционално насилство, физичко насилство и занемарување (негрижа).

Во делот на семејни односи, дојавите се однесуваат на проблеми и прекршување на правата што спаѓаат во категоријата семејни односи, а во врска со пристапноста, има опфатено повеќе категории проблеми и тоа пристап до образование, основните (суштински) потреби што не им се достапни на децата и проблеми со пристап до здравствена заштита, правни услуги и социо-економски услуги.

Според извештајот, изминатата година е зголемен бројот на дојави за самоубиствени мисли и самоубиство.

Како што информираше денеска Драги Змијанац, извршен директор и основач на Прва детска амбасада во светот „Меѓаши“, изминатата година, за само два месеци имало десет дојави за самоубиство од млади.

- Нам ни беше голем предизвик како да постапиме, што да сториме. Стапивме во контакт со Комора на психолози. Но, сфативме дека за овој сериозен потфат ни се неопходни институциите. Стручните служби треба да имаат сознанија како да постапат. Министерството за здравство и Министерството за образование и наука треба сериозно да ја сфатат пораката и апелот од Првата светска амбасада „ Меѓаши“ и „Ало Бушавко“ да се впрегнат да направат протокол, упатство, како стручните служби да постапат соодветно за да не се случи да се одземе детски живот, рече тој.

Змијанац апелираше школскиот систем, освен што е образовен, да биде и воспитен и да може да детектира деца со проблеми.

На денешната промоција на извештајот, од „Меѓаши“ посочија дека менталното здравје е нарушено веќе неколку години назад, а мислите за самоубиство, според нив, се проблем на јавното здравје.

- Адолесценцијата е бурен период во смисла на различни промени, и физиолошки и хормонални. Добро е што се охрабруваат да разговараат и добро е што меѓу волонтерите на СОС телефонот има многу млади, изјави Јорданка Черепналкова Трајкоска, психолог.

Јана Николовска, зборуваше за волонтирањето во „Ало Бушавко“ при што сподели повеќе реализирани активности, додека, граѓанката Валентина Крстева, сведок на питачење, го сподели своето искуство од барање помош да го пријави случајот, при што одговор добила само од Меѓаши.

Извештајот за „Ало Бушавко“, телефонот за деца и млади при ПДАС „Меѓаши“ за 2023 година дава преглед на дојавите во периодот од 1 јануари 2023 до 31 декември 2023 година, за проблемите поврзани со правото на заштита од насилство, правото на образование и правото на пристап до други институции, за кои се обратиле јавувачите и со нив поврзаните права на детето кои биле загрозени или прекршени (остварувањето на родителското право, доделувањето старателство, остварувањето на правото на алиментација, промени во психичката состојба на децата во периоди на развод и нарушена комуникација со своите родители) како и улогата на волонтерите во работата на линијата за деца и млади.

притисни ентер