Би-Би-Си
Со отфрлање на таканаречената „Haul“ култура - која го поттикнува прекумерното купување и потребата за покажување на нови парчиња облека - и со промовирање на внимателната потрошувачка, движењето за деинфлуенсери добива на популарност.
Дијана Вајб во 2019 година пребарувала по социјалните медиуми кога наишла на инфлуенсер кој рекламирал витлер за коса без топлина.
„Тоа беа еластични стапчиња со кои можевте да спиете и ветувањето беше дека ќе се разбудите со прекрасни кадрици“, вели таа за Би-Би-Си.
Тоа беше еден од многуте производи што ги купи под влијание на рекламирањето на социјалната мрежа ТикТок (TikTok), но брзо сфати дека не ѝ е потребен, како и неколку други како што се млеко за тело и пилинг за лице.
„Искрено, витлерите навистина ми го нарушија сонот и не можев да спијам ниту првата ноќ со нив“, вели таа.
„Мојата коса е природно виткана, па мислам дека витлерот ми даде претерани локни.“
А сега Вајб, која живее во американската држава Охајо, и самата е инфлуенсерка, но е поразлична од многу други бидејќи се обидува да влијае на своите следбеници да не купуваат работи што не им се потребни.
Во видеата што ги објавува секојдневно на ТикТок, каде што има повеќе од 200.000 следбеници, таа поставува прашања како „дали го сакавте тој производ пред да ви биде пласиран на пазарот?“ и ги потсетува следбениците дека не е нормално да се оди на голема шопинг-прошетка на неделно или месечно ниво.
„Haul“ културата е посебен вид содржина на социјалните медиуми што потекнува од ЈуТјуб (YouTube) и која им покажува на следбениците работи што некој ги повторил, обично облека, во едно шопинг патување.
Вајб е дел од новиот тренд во дигиталниот свет, деинфлуенсери, кои се спротивставуваат на прекумерното купување и ги поттикнуваат следбениците да не купуваат одредени производи бидејќи се непотребни, прескапи и неефикасни.
Овој тренд е во пораст од 2023 година, а хаштагот #deinfluencing на ТикТок има собрано повеќе од милијарда прегледи.
Користејќи хаштагови како се „underconsumption core" i „conscious consumer", тие споделуваат пораки како „брзата мода нема да го изгради вашиот стил“ и „ниската потрошувачка е нормална потрошувачка“.
Вајб верува дека во 2025 година културата ќе се промени и дека сме го достигнале „врвот на моќта на инфлуенсерите“.
ТикТок е стандардниот дом за инфлуенсерите, но со оглед на тоа што апликацијата се соочува со неизвесна иднина во САД, Вајб верува дека е време за промена.
„Не знам што носи иднината за ТикТок, но видот на влијание што се прави на оваа социјална мрежа не постои на другите апликации“, вели таа, забележувајќи дека има многу повеќе содржини за прикажување на купена облека и други производи на ТикТок отколку на другите платформи, како Инстграм (Instagram)
Вајб смета дека оваа промена се должи на зголемената свест за тоа што всушност прават инфлуенсерите.
„Кога почнав да гледам повеќе реклами на мојот ТикТок, помислив колку сум купила во последните неколку години поради рецензиите на инфлуенсерите“, вели таа.
„Одеднаш ми текна дека сè е тоа реклама, од платената промотивна содржина до креаторите кои споделуваат видеа од нивните купувања.“
„Не е како кога гледате телевизија каде што препознавате реклами.“
„Инфлуенсерите изгледаат како пријатели или членови на семејството, бидејќи речиси ги гледаме нашите омилени ТикТокери како луѓе што ги познаваме.“
Повеќето интеракции на Вајб преку интернет се позитивни, со коментари како: „Денес требаше да го слушнам овој совет.“
Други, пак, се прашуваат зошто таа чувствува потреба да се меша во навиките за купување на другите луѓе.
Вајб нагласува дека не се залага за живот без купување и вели дека сака внимателно да размислува пред да купи нешто.
Нејзиниот совет е спротивен на оној што го промовираат инфлуенсерите, кои ги охрабруваат луѓето да „трчаат, а не да одат“ за да го купат најновиот производ.
Внимателен пристап: „Можеби ќе откриете дека она што го имате е доволно добро“
Кристина Микаски, која сега купува повнимателно, е на истото мислење.
Целта на нејзините објави на ЈуТјуб, ТикТок и Инстаграм е да им помогне на другите да живеат исполнет живот „без да банкротираат“.
Микаски вели дека знае од прва рака колку моќни можат да бидат инфландерите.
„Во 2019 година, морав да отплатам околу 81.000 евра студентски кредити, но сепак одев на шопинг секоја недела.
„Го допрев дното кога купив пар чизми кои чинеа повеќе од мојата кирија, иако знаев дека не можам да си ги дозволам.“
Креаторка на содржини од Торонто за Би-Би-Си вели дека била зафатена од циклусот „Инстаграм наспроти реалност“.
„Имав идеја како треба да изгледа мојот живот врз основа на мојата кариера и она што го правеа моите колеги.“
Тоа е честа тема во подкастите на Микаски, каде што таа разговара со слушателите кои се борат со притисокот од постојаното купување нешто, како и со разочарувањето кога производите не ги исполнуваат очекувањата.
„Луѓето повеќе не гледаат вредност во она што го купуваат, бидејќи производите едноставно не ги исполнуваат очекувањата.“
„Се чини дека сè станува сè поскапо, со понизок квалитет и помалку задоволително.“
Микаски не сака луѓето да ја направат грешката што ја направи таа - целосно да престанат да трошат и да живеат минималистички на почетокот, што е причината зошто беше несреќна.
Оттогаш, таа најде компромис - од време на време се чести самата себе, но пред да оди на шопинг, се потсетува прво да „купи гардероба“.
Креаторката на содржини го отплати својот студентски долг, а сега каков совет има за другите?
„Престанете да го користите телефонот, бидејќи постојаното гледање содржини ја зголемува веројатноста да подлегнете на скриени реклами“, вели таа.
„Ставете го телефонот, допрете ја тревата, играјте си со гардеробата и користете ги парчињата што веќе ги имате за да создадете забавни комбинации.“
„Можеби ќе откриете дека она што го имате е доволно добро.“
Модата, како и готвењето, одзема време
Стилистката Лусинда Греам вели дека постојаното следење на брзата мода не е само лошо за џебот и околината, туку и за личниот стил.
„Замислете го тоа како готвење“, вели таа за Би-Би-Си.
„Ако направите нешто набрзина, тоа е убаво, но не може да се натпреварува со јадење кое се готви повеќе од 48 часа и бара внимание и труд.“
„Исто е и со брзата мода во споредба со внимателно избраната гардероба.“
Греам им советува на сите што бараат свој стил да бидат трпеливи.
„Потребно е време за да се изгради личен стил и да се експериментира со истите парчиња.
„Најважно е да се купи она што ви се допаѓа, а не она што трендовите го диктираат“, вели таа.
„Со инфлуенсерите што нè убедуваат да купуваме облека, купуваме парчиња што го претставуваат начинот на живот на некој друг и се обидуваме да го имитираме нивниот начин на живот, но резултатот не е практична гардероба.“
Греам размислува пред да купи нови парчиња и дозволува нејзината облека да „старее“.
„Ја имам јакната шест години и сакам да ја комбинирам“, објаснува таа.
„Има нешто убаво во тоа како облеката се менува.“
„Искинатите работни јакни и карго пантолоните се многу популарни во моментов, но наместо да ги купувате во винтиџ продавници, подобро е да купите еден пар и да ги оставите да се истрошат со текот на времето.“
Таа вели дека истото важи и за трендовите.
„Брзата мода никогаш нема да биде автентична.“
„Ако го погледнеме, на пример, indie sleaze stilot (go карактеризира несреден и летаргичен пристап кон винтиџ облеката), тоа е класичен изглед на луѓе кои навистина живеат со тој начин на живот, а не затоа што купиле искинати фармерки на интернет.“
„Клучот е да го пронајдете она што ви се допаѓа и да правите целни купувања за да го елиминирате импулсивното купување.“
Тешко е да се каже дали трендот на деинфлуенсери веќе влијае на брендовите.
Знаеме дека онлајн гигантите како што се Asos, Boohoo и Pretty Little Thing забележаа пад на побарувачката во последните години поради промената на навиките на потрошувачите.
Меѓутоа, да не заборавиме дека многу сметки на социјалните медиуми сè уште се преплавени со инфлуенсери.
Според проценките во 2023 година, индустријата за маркетинг на инфлуенсери низ целиот свет годинава ќе вреди 21,1 милијарда долари, двојно повеќе од она што беше во 2019 година.
Аја Барбер верува дека иако креирањето содржини сè уште се смета за аспиративна кариера, сè уште не сме го достигнале „врвот на инфлуенсери“.
Авторот на книга што се занимава со климатските промени, потрошувачкото општество и потребата од колективна промена, верува дека движењето за деинфлуенсери е корисно, но за да се променат навиките за трошење на луѓето, тоа мора да се направи на Интернет и сите ние имаме улога во тоа.
„Од милијардери кои поседуваат компании до инфлуенсери и нас како потрошувачи“, изјави за Би-Би-Си, Барбер, кој е и соработник на модното списание Elle.
„На социјалните мрежи ми се обрати поштар кој рече дека за еден месец во една адреса доставиле 17 пакети од кинеската онлајн продавница за облека Shein.“
Според некои проценки, секоја година во светот се произведуваат повеќе од 100 милијарди парчиња облека, а повеќе од половина завршуваат на депонии во рок од 12 месеци.
Отфрлената облека често се извезува во африканските и азиските земји, каде што наместо да се препродава, до 40 проценти завршува во ѓубре, придонесувајќи, велат добротворните организации, за загадувањето на водата и зголемување на здравствените ризици.
Помина речиси еден век од 1930-тите кога жените имаа околу 60 парчиња облека и купуваа пет нови парчиња годишно.
„Целта е да се продаде што е можно повеќе производи“, вели Барбер за промената што се случила оттогаш.
„Треба да бидеме свесни за штетата што ја прават обичните луѓе мислејќи дека едноставно можат да купуваат и трошат бесконечно и дека таквото однесување нема негативно влијание, што не е вистина.“