Проектот на Европската вселенска агенција (ESA) треба да ја процени можноста за производство на таканаречена лабораториски одгледувана храна во услови на мала гравитација и поголемо зрачење во орбитата и на другите светови, објави Би-Би-Си..
ЕСА финансира истражување за нови начини за намалување на трошоците за храна за астронаутите, кои можат да бидат и до 20.000 фунти дневно. Овој експеримент е првиот чекор во развојот на мал капацитет за производство на храна на Меѓународната вселенска станица (ISS) во период од две години.
Храната одгледана во лабораторија ќе биде од суштинско значење ако се постигне целта на НАСА да го направи човештвото мултипланетарен вид, вели д-р Акил Шамсул, извршен директор и основач на англиската компанија Frontier Space, која работи со истражувачите од Империал колеџ во Лондон.
„Нашиот сон е да имаме фабрики во орбитата и на Месечината. Треба да изградиме производствен капацитет надвор од домашниот свет за да обезбедиме инфраструктура што ќе им овозможи на луѓето да живеат и работат во вселената“, вели тој.
Храната одгледана во лабораторија вклучува одгледување состојки како што се протеини, масти и јаглехидрати во епрувети и контејнери, а потоа нивна обработка за да изгледаат и имаат вкус како нормална храна.
Пилешкото одгледувано во лабораторија веќе се продава во САД и Сингапур, а лабораториски бифтекот чека одобрение во Обединетото Кралство и Израел.
На Земјата, еколошките придобивки од оваа технологија во споредба со традиционалните земјоделски методи за производство на храна би биле помала употреба на земјиштето и намалени емисии на стакленички гасови.
Сепак, примарна цел во вселената е намалување на трошоците. Обезбедувањето храна за астронаутите на ISS чини до 20.000 фунти по астронаут дневно, проценуваат истражувачите.
НАСА, други вселенски агенции и компании од приватниот сектор планираат долгорочно присуство на Месечината, орбитирајќи околу вселенските станици и можеби еден ден на Марс. Ова ќе значи испраќање храна до десетици, а подоцна и стотици астронаути кои живеат и работат во вселената - што би било премногу скапо да се испрати преку ракета, така што одгледувањето храна во вселената би имало многу повеќе смисла.
„Можеме да преминеме од едноставни пире збогатени со протеини до посложени храна што би можеле да ја направиме во вселената. На подолг рок, би можеле да ставиме состојки од лабораторија во 3Д печатач и да испечатиме што сакате на вселенската станица, како стек“, вели др Шамсул. „Ова потсетува на машините од „Ѕвездени патеки“, кои можат да произведуваат храна и пијалоци од чиста енергија. Сепак, ова повеќе не е научна фантастика“.
На Империјалниот колеџ во Лондон, постои систем - таканаречен биореактор - со црвеникава смеса што поминува низ процес на прецизна ферментација, постигната преку генетски инженеринг. Квасецот е генетски конструиран за да произведува дополнителни витамини, но сите елементи на храна може да се произведуваат на овој начин, според Центарот за одржливи протеини Безос. Протеините, мастите, јаглехидратите и влакната потоа може да се комбинираат за да се направат различни јадења.
Многу помала, поедноставна верзија на тој биореактор беше испратена во вселената со ракетата Falcon 9 на SpaceX како дел од мисијата на ЕСА. Постојат многу докази дека храната може успешно да се произведува од клетките на Земјата. Сепак, дали овој процес може да се репродуцира во бестежинската состојба и поголемото зрачење на вселената?
Мали количини од смесата од квасец беа испратени во орбитата околу Земјата во мал сателит во форма на коцка (cubsat) на првото комерцијално повратно вселенско летало во Европа, Феникс. Ако сѐ оди според планот, ќе орбитира околу Земјата околу три часа пред да падне на Земјата во близина на брегот на Португалија.
Експериментот ќе биде вратен во Лондон на лабораториско тестирање. Добиените податоци ќе бидат искористени за изградба на поголем, подобар биореактор кој ќе биде испратен во вселената следната година.
Меѓутоа, проблемот е што црвеникавата маса, исушена во прав, изгледа крајно невкусно - дури и помалку вкусно од сувата храна што астронаутите во моментов треба да ја издржат.
Во овој момент стапува кулинарски експерт Јакуб Раџиковски, кој ја трансформира хемијата во кујна. Сè уште не е дозволено да се користат состојки кои се одгледуваат во лабораторија за да се направи храна за луѓе, во очекување на одобрение од регулаторно тело. Наместо состојки произведени во лабораторија, сега користи скроб и протеини од природни габи за да развие рецепти.
"Сакаме да направиме храна која им е позната на астронаутите кои се од различни делови на светот за да им биде удобно. Можеме да направиме секое јадење, од француско до кинеско до индиско. Во вселената ќе биде можно да се повтори секаков вид на кујна", вели готвачот.
Јакуб пробува нов рецепт за зачинети кнедли и сос, а главен дегустатор е Хелен Шерман, првиот астронаут во Обединетото Кралство, исто така доктор по хемија. "Одлично, многу вкусно. Посакувам да имав вакво нешто кога бев во вселената", рекла таа.
Нејзиниот позначаен коментар се однесува на науката. Храната одгледана во лабораторија би можела да биде подобра за астронаутите, како и да ги намали трошоците до нивоата потребни за долгорочен живот надвор од Земјата.
Истражувањето на МСС покажува дека биохемијата на телата на астронаутите се менува за време на долготрајните вселенски мисии: хормоналната рамнотежа и нивото на железо се менуваат, а калциумот се губи од коските. Астронаутите користат додатоци за да се компензира, но лабораториски одгледуваната храна во принцип може да се модифицира со веќе присутни дополнителни состојки.
Астронаутите често губат тежина затоа што не јадат доволно бидејќи им недостасува разновидност и апетит. Затоа, тие би можеле да бидат поприемливи за нешто направено од нула, со чувство дека навистина јадат квалитетна храна.