Едно од најновите откритија во светот на неврологијата што го промени начинот на кој ги разбираме клеточните процеси во мозокот се однесува на протеинот познат како Пинк-1. Револуционерното откритие го направија австралиски научници, а беше објавено во списанието „Science“.

Д-р Тихомир Илиќ, познат невролог, ја нагласува важноста на ова откритие, нарекувајќи го „апсолутно големо откритие“. Тој објаснува дека разбирањето на функцијата на нервните клетки и митохондриите, кои делуваат како енергетски центри, носи нова перспектива во истражувањето на Паркинсоновата болест, невродегенеративно нарушување кое погодува голем број луѓе ширум светот.

Д-р Илиќ опишува како, благодарение на иновативните технолошки достигнувања, како што е крио-електронската микроскопија со висока резолуција, научниците за првпат успеале да ја визуелизираат структурата на протеинот Пинк-1. Овој протеин, вели тој, ја игра улогата на „главен инспектор“ во нашите клетки, кој го следи квалитетот на митохондриите.

„Ако Пинк-1 не ја провери исправноста на енергетските централи, процесот почнува да шкрипи“, нагласува д-р Илиќ.

Паркинсоновата болест, како што дополнително објаснува, најпрво се јавува во дел од мозочното стебло наречен црна супстанца. Митохондриите се потребни за континуирано производство на енергија, но нивното евентуално оштетување доведува до акумулација на дисфункционални клетки кои умираат.

„Пинк-1 како инспектор“ става „налепница“ наречена убиквитин на оштетените митохондрии, сигнализирајќи го нивното отстранување преку процес познат како митофагија“, вели д-р Илиќ.

Во Србија од Паркинсонова болест боледуваат меѓу 10 и 15 илјади луѓе, додека на глобално ниво таа бројка достигнува и до 10 милиони луѓе, што ја прави најбрзо растечка невродегенеративна болест. Околу 10 до 15 проценти од заболените ширум светот имаат наследна форма на болеста, а меѓу нив релативно често се појавува мутација Пинк-1.

Потенцијална терапија и иднината

Д-р Илиќ истакнува дека иако во моментов има голем број лекови за Паркинсонова болест, фокусот е на развивање терапии кои го менуваат природниот тек на болеста.

„Сега ќе се обидеме да развиеме лекови кои ќе ја стабилизираат или модифицираат функцијата на протеинот Пинк-1, па дури и мали молекули кои би ја преземале неговата функција“, објаснува д-р Илиќ, потсетувајќи дека мутацијата Пинк-1 е клучна за истражување на персонализирана медицина.

Тој, исто така, истакнува како побрзите стапки на развој на нови лекови, поддржани од вештачката интелигенција (АИ), отвораат нови перспективи во истражувањето.

„Вештачката интелигенција ќе може да препознае различни молекули кои би можеле да го заменат „супервизорот““, вели д-р Илиќ, додавајќи дека не е сè до лековите, туку и во разбирањето на сложените односи во мозокот.

Д-р Илиќ изразува оптимизам за промените што вештачката интелигенција ги носи во светот на медицината, особено во неврологијата, каде моделите на мозочна комуникација - хемиска и електрична - можат да се применат за терапевтски цели. Откривањето на генетската мутација Пинк-1 може да укаже на нови начини на лекување, не само за Паркинсоновата болест, туку и за други дегенеративни болести.

Разбирањето на структурата и функцијата на протеинот Пинк-1 претставува револуција во истражувањето на невродегенеративните болести, а големите очекувања лежат во идните терапевтски пристапи. Научниците сега имаат можност да развијат нови стратегии за третман кои се насочени кон специфични генетски мутации, кои би можеле да го забават или дури и да ја запрат прогресијата на болести како што е Паркинсоновата болест.

Инаку, еден од препознатливите симптоми на Паркинсоновата болест е треперењето на рацете или нозете при мирување, а како што објаснува д-р Илиќ, во контролата на движењето се вклучени четири моторни симптоми, а вкупно ги има четириесет.

„Стареењето е единствениот најважен фактор на ризик за болеста“, посочува тој, истакнувајќи дека денес пејзажот на болеста се менува кон порана возраст.

Еуроњуз