Македонија

Ќе се отвора саркофагот на Гоце Делчев?

Во потрага по името на авторот не е исклучено и по цели седум децении да се отвори камениот саркофаг на Делчев. Идејата е со откривањето на капакот да се увиди дали авторот потписот можеби го оставил внатре.

За вечното почивалиште на апостолот на македонското револуционерно движење Гоце Делчев во дворот на црквата „Свети Спас“ се знае речиси се, освен можеби најважното - кој е автор на паметникот!? Веќе речиси цели седум децении откако во белиот камен саркофаг се ставени коските на Делчев по нивното враќање од Бугарија во 1946 година, трае енигмата за тоа кој, всушност, е уметникот што го смислил и го направил ова обележје длабоко вградено во колективната меморија на целиот македонски народ. Со години траат обидите да се дознае авторството, но залудно.

Во потрага по името на авторот не се исклучува и по цели седум децении да се отвори камениот саркофаг на Делчев. Идејата е со откривањето на капакот да се увиди дали авторот потписот можеби го оставил внатре. Истовремено ова отворање би можело да се искористи и за употребување на најновите технолошки достигнувања што може да дадат одговор на уште една мистерија - дали во саркофагот се сите коски на Делчев или неколку недостигаат. Со испитување на коските на Делчев ќе може да се реконструкција и убиството.

Но, за ваквата идеја допрва треба да се консултираат надлежните институции.

Она што е собрано како сознание е само претпоставка без уверливи докази што би биле поткрепени со некои документи. Ова изгледа зачудувачки со оглед на фактот што пренесувањето на моштите на Делчев од Софија во Скопје беше проследено со многубројна документација меѓу властите на двете тогашни држави. Освен ова, уште посериозни заложби тогаш биле правени во Скопје за да се изгради достоинствено почивалиште за македонскиот херој. Kој и од кого бил определен како автор на споменикот останува енигма за чиј одговор нема никакви пишани документи во архивите на тогашната нова власт дојдена по победата во Втората светска војна. Документи нема ниту во Државниот архив, архивите на општините, градот Скопје, а упатените во ова претпоставуваат дека можеби се некаде надвор од Македонија, во Белград или на друго место.


Дилеми за двајца Словенци

Бранка Илиевски, кустос во Национален конзерваторски центар-Скопје, која се грижи за комплексот „Свети Спас“, ни рече дека сите досегашни напори не довеле до името на авторот. Засега се оперира само со претпоставки што допрва треба да се потврдат.

- Од информациите со кои јас располагам можниот автор треба да се бара меѓу еден од двајца Словенци, кои како архитекти или нешто слично во тој период 1945/46 година работеле во Скопје. Авторот имал задача слична на онаа што сега ја имаат градските архитекти, но и тоа не е сигурно. Наводно, тогаш бил и распишан и јавен конкурс за изработка на камениот саркофаг на кој имало повеќе пријавени трудови. За најдобро е избрано ова решение што и се направило. Но, никаде не можевме да најдеме документи од конкурсот, кој с` учествувал и одлуката за избор на постојниот саркофаг - ни рече кустосот Илиевски.

Таа додава дека разбрала оти за имињата имало расправи и меѓу двајца академици во МАНУ од постарата генерација, кои не можеле да се усогласат за името на авторот.

- Едниот академик застапуваше едно, а другиот друго име на некој словенечки архитект. Во тој период имаше повеќе Словенци што беа дојдени во Македонија за разни цели. Практично, во игра беа имињата на двајца Словенци, но кои, по с` изгледа, останеле непознати - наведува таа.

Kустосот Перса Билинска ни објаснува дека авторот не оставил потпис на своето дело, како што тоа е вообичаено за уметниците.


Во игра и резбар од Далмација

- Детаљно сме го прегледале целиот камен саркофаг, односно неговиот надворешен дел. Никаде не е оставен потпис што би можел да послужи да го идентификуваме авторот. На тој начин енигмата за ова важно обележје за македонскиот народ и натаму продолжува - наведува Билинска.

Наспроти оваа верзија, историчарот Марјан Димитријевски од Институтот за национална историја ни изјави дека постојат индиции дека делото го направил некој Хрват од Далмација.

- Претпоставка е дека тој бил резбар кој работел во Скопје и дека од надлежните добил задолжение да го направи камениот саркофаг. Според некои сознанија, не бил скулптор, туку се занимавал со изработка на камени споменици за гробишта. Но, и за вакво тврдење нема докази, практично нема податоци за какво и да е поиздржано тврдење за тоа кој е непознатиот автор - наведува Димитријевски.

Тој, заедно со кустосите Бранка Илиевски и Перса Билински, во 2006 година објави посебна публикација посветена на 60-годишнината од пренесувањето на моштите на Гоце Делчев во Скопје. Во неа се наведува дека саркофагот бил готов во октомври 1946 година и дека е составен од блокови гранитен камен. Самата конструкција е обратно пирамидална бидејќи димензиите му растат од долу кон горе.

- Трите камени столбови на кои лежи саркофагот симболично ги претставуваат трите разединети делови на Македонија - Вардарскиот, Пиринскиот и Егејскиот - пишува во публикацијата.


Посета од Словенија

Kустосот Илиевска наведува дека пред повеќе години неа ја посетило едно семејство од Словенија, кое се интересирало за нивниот дедо, кој по војната работел во Скопје.

- Тие се интересираа за делата што тој ги направил во Скопје, па претпоставуваат дека е можно и ова да е негово дело. Носеа и некои документи, но набрзо заминаа и веќе не се вратија со некоја нова информација - вели таа. /Преземено: Дневник/

Македонија

Најстудено на Попова Шапка

Најниска температура од -3 степени Целзиусови утрово е измерена на Попова Шапка. 

Следат Маврови Анови и Берово со -1 степен, 0 во Скопје-Зајчев Рид, Скопје-Петровец, Крива Паланка, Крушево, 1 Битола, Куманово, Тетово, Претор, 2 Прилеп, Охрид, Виница, 3 Штип, Струмица, Велес, 4 Кавадарци, Демир Капија и 6 степени во Гевгелија.

Најмногу воден талог за изминатите 24 часа до 07 часот има наврнато во Лазарополе - 4 л/м2, 1 л/м2 во Маврови Анови и на Попова Шапка.

Висината на снежната покривка во 07 часот (во сm) изнесува 54 см во Маврови Анови, 42 Попова Шапка, 27 Крушево и 1 см во Берово.

Времето денеска претпладне променливо облачно со слаба магла или ниска облачност по одделни котлини. Во текот на денот сончево и тивко со мала до умерена облачност. Максималната температура ќе достигне од 6 до 11 степени.

Во Скопје претпладне умерено облачно, преку денот сончево и тивко со умерена облачност. Максималната температура ќе достигне до 9 степени.

Македонија

Премиерот Мицкоски на работна вечера со Кошта и останатите лидери од Западниот Балкан

Премиерот Христијан Мицкоски вечер во Брисел ќе присуствува на неформална работна вечера што за лидерите од земјите од регионот на Западниот Балкан ја организира новиот претседател на Европскиот совет, Антонио Кошта. 

Покрај Мицкоски, како што соопшти Советот на ЕУ, на вечерата се поканети и косовската претседателка Вјоса Османи, претседателите на Србија и на Црна Гора, Александар Вучиќ и Јаков Милатовиќ, претседавачката на Претседателството на Босна и Херцеговина, Жељка Цијановиќ и премиерите на Албанија и на Косово, Еди Рама и Албин Курти.

Пред вечерата најавени се билатерални средби на Кошта со Мицкоски, Рама, Цијановиќ, Вучиќ и Курти, додека за утре претпладне е предвидено претседателот на Советот на ЕУ да се сретне со Османи и Милатовиќ.

За утре беше најавувана и средба на лидерите на земјите од Западниот Балкан со високи претставници на ЕУ, на која главна тема требаше да биде имплементацијата на Планот на Европската комисија за раст на регионот, но таа е откажана.

Според новиот портпарол на ЕК за проширување, меѓународни партнерства и Медитеранот, Гијом Мерсие, одлагањето на средбата нема да влијае на процесот на исплата на првите средства во рамките на Планот за раст на Западниот Балкан.

- Работиме (на реализација) на овој процес што е можно поскоро, рече Мерсие, додавајќи дека засега не е утврден нов термин за одржување на откажаната средба.

Инаку, покрај со Кошта, предвидено е Вучиќ и Курти денеска да имаат одвоени средби и со претставничката на ЕУ за надворешни работи и безбедносна политика Каја Калас. Иако, како што најави главната портпаролка за надворешни работи и безбедносна политика на Европската комисија, Анита Хипер, средбите сами по себе не се дел од процесот на дијалог меѓу Белград и Приштина што се води со посредство на ЕУ, сепак се очекува на нив да стане збор за процесот на нормализација на односите меѓу Србија и Косово, како и за најновите тензии предизвикани од нападот врз каналот за вода во Зубин Поток во северно Косово што се случи во петокот.

Свет

Состанок на министрите за надворешни работи на НАТО

Министрите за надворешни работи на НАТО денеска ќе имаат состанок со фокус на Украина и за напредок во пристапот кон нивниот сојуз пред Доналд Трамп да ја преземе власта во САД. 

Новиот американски претседател вети дека ќе изврши притисок за брз договор за завршување на војната во Русија - оставајќи го Киев да се бори да се позиционира пред неговата инаугурација во јануари.

Украинскиот претседател Володимир Зеленски изјави дека добивањето безбедносни гаранции од западната алијанса и снабдувањето со клучно вооружување се предуслов за Киев да почне да зборува за прекин на својата борба.

Зеленски во неделата рече дека Киев се надева дека министрите за надворешни работи на НАТО на состанокот во Брисел со највисокиот украински дипломат ќе издадат „препораки“ за да и се додели на неговата земја покана за членство.

„Но, немаме илузии, има некои скептични земји“, рече тој.

Досега, лидерите на високите тела на НАТО, САД и Германија се откажуваа од украинското членство поради страв дека тоа би можело да ја вовлече алијансата во војна со Русија.

Дипломатите рекоа дека со администрациите на американскиот претседател Џо Бајден и германскиот канцелар Олаф Шолц од Киев се надеваат дека нивните министри за надворешни работи би можеле да имаат поголема слобода. Но, американските официјални лица во четири очи велат дека администрацијата на Бајден нема да го поддржи притисокот на Украина бидејќи веруваат дека секоја понуда ќе биде поништена од новоизбраниот претседател.

„Таков гест еден месец пред новата администрација ќе го налути Трамп, кој веднаш ќе дејствува спротивно на ова“, се согласи еден европски дипломат во НАТО во изјава за француски медиуми.

На брифинг со новинарите во понеделникот, додека Вашингтон најави нов пакет воена помош од 725 милиони долари за Киев, портпаролот на Стејт департментот Метју Милер само повтори дека „Украина е на патот кон НАТО, а НАТО е на патот кон вклучување на Украина“.

Во Киев викендот, новиот висок дипломат на Европската унија Каја Калас јавно изјави дека блокот „сака Украина да победи во оваа војна“ но исто така ги информираше новинарите за зајакнувањето на Украина пред преговорите, а членството во НАТО е „најсилна безбедносна гаранција“.

Иако моментално е малку веројатно приближувањето на Украина до Алијансата, двајца западни дипломати рекоа дека започнале првичните дискусии за тоа дали европски трупи би можеле да бидат распоредени за да се спроведе каков било евентуален прекин на огнот.

„Во многу земји има многу сериозно размислување за различни можни сценарија и како можеме да придонесеме за безбедносните гаранции“, рече европски дипломат.

„Треба да можеме да имаме идеја за да комуницираме со САД“.

Трамп изјави дека би можел да ја заврши руската војна во Украина за неколку часа, но не даде детали за тоа како има намера да ја постигне таа цел.

Рускиот претседател Владимир Путин предупреди на какви било потези за ставање на Украина под безбедносниот чадор на НАТО предводен од САД.

Новиот пратеник на Трамп за војната во Украина, Кит Келог, се откажа од долгогодишните амбиции на Украина за НАТО како дел од мировниот договор - додека се уште се обезбедува безбедносни гаранции во Киев.

Додека Украина притиска на дипломатската страна, нејзините сили се борат преку источниот фронт соочени со руската офанзива.

Киев се обидува да го извади сето оружје што може од администрацијата на Бајден поради стравувањата дека Трамп би можел да ја прекине помошта откако ќе се врати во Белата куќа.

На состанокот во Брисел минатата недела, Украина ги повика сојузниците да и дадат системи за ПВО способни да ја соборат новата експериментална балистичка ракета Орешник истрелана од Москва.

Тие го вклучуваат американскиот систем за одбрана на висока надморска височина (THAAD) и системот Arrow развиен од Израел и САД, рекоа официјални лица.

Путин минатиот месец го пушти своето ново оружје против украинскиот град Днепар како одмазда за нападите на Украина врз Русија со помош на американски и британски ракети.

Лидерот на Кремљ, исто така, се закани дека ќе ги таргетира владините згради во Киев и оние земји кои го снабдуваат оружјето на Украина.

Дипломатите на НАТО рекоа дека се сомневаат дека Вашингтон ќе продолжи брзо да и ги обезбеди новите системи на Украина, со оглед на тоа колку време му требаше на Бајден да даде зелено светло за испорака на помалку модерни одбрани на Патриот.

притисни ентер