Технологијата и социјалните мрежи потреба, но и опасност за психичкото здравје

 Употребата на технологиите последните неколку години во голема мера еволуирa со што зазедоа централна улога во животот на луѓето. Особено социјалните мрежи станаа вирален простор на кој младите посветуваат голем дел од своето време.

Технологијата стана неизбежна потреба на модерното живеење и за децата, а тоа го покажува и најновото истражување на Првата детска амбасада „Меѓаши“, според кое, од вкупниот број деца во училиштата во Град Скопје, дури 68,1 проценти користат некаква социјална мрежа. Воедно, во истражувањето стои и дека „спротивно на правилата и законската регулатива, постојат и деца под 13 години кои имаат профили на социјалните мрежи“.

– Станува збор за две истражувања, на крајот на април започнавме проект кој е поддржан од програмата за социјална, детска и здравствена заштита на децата на Град Скопје. Oва е прва ваква стратегија на локално ниво во нашата земја за унапредување на правата на децата. Беше спроведена анкета за деца на возраст од 10 до 17 години во однос на нивните ставови и перцепции за примена на правата на детето во својата заедница, со фокус на училишниот живот и секојдневие. Анкетата имаше консултативен карактер вклучувајќи вкупно 113 ученици, од кои 44 машки и 69 женски, информира за МИА Јорданка Черепналкова Трајкоска, проектен координатор во Првата детска амбасада „Меѓаши“.

Истражувањето опфаќа повеќе сегменти, а податоците јасно покажуваат дека децата се свесни за своите права, дел од нив и веќе користат онлајн платформи за стекнување вештини, меѓутоа се поставува прашањето колку се свесни за штетното влијание од социјалните мрежи и дали знаат како да се заштитат.

– Не постои истражување или анкета што сме ја направиле во овие неколку години, а да не ги опфатиме социјалните мрежи затоа што тие се дел од нашиот живот, а не само на децата. Не можат децата да бидат изолирани кога сите ги користиме, иако би посочила дека има и позитивности и негативности. И во претходното истражување и во ова, Инстаграм доминира и децата имаат некаква поделба кој канал за што го користат, изјави Черепналкова Трајкоска, додавајќи дека покрај загрижувачките податоци за емоционалната состојба кај некои од децата, она што е симптоматично е дека истражувањето покажува оти оваа група граѓани во голема мера користи социјални мрежи и покрај тоа што најмалку се чувствува безбедно.

Социјалните мрежи предизвикуваат чувство на небезбедност кај повеќето млади

Најновото истражување на „Меѓаши“ покажува дека децата во голема мера ги користат социјалните мрежи, иако не се чувствуваат безбедно. Така, од понудените опции каде се чувствуваат најбезбедно, 91,2 процент истакнале дека најбезбедно се чувствуваат дома, а 31,9 процент дека најмалку безбедно се чувствуваат на интернет.

Во разговор за МИА, Черепналкова Трајкоска информира дека кога станува збор за интернетот, децата неретко се сведоци на ситуации кога податоци, фотографии или видеа се споделувани без нивна согласност.

На прашањето „Каде ќе се обратиш доколку некој те малтретира на интернет или злоупотреби твои лични податоци/фотографија/видео?, најголем дел, односно 69,95 проценти од испитаниците ја избрале опцијата семејството, само 29,25 отсто одговориле полиција, 22,15 отсто ја заокружиле опцијата пријател, а најмала е довербата кај невладините организации.

Во однос на чувството на небезбедност на интернет-просторот и големата употреба кај децата, Ивана Велевска, која е лиценциран психолог, семеен и системски советник, за МИА вели дека тоа се должи на потребата да се биде еднаков со мнозинството.

– Често се случува доколку некој не е активен на социјалните мрежи исто како да не е присутен во друштвото. Младите денес не умеат доволно да се дружат. Не знаат на кои теми да разговараат. Поедноставно е да се коментира околу некои слики, да се дебатира околу некој линк кои си го препраќаат меѓу нив, отколку да се седне во лице и да се најде тема за дебатирање. Потребна им е едукација за воспоставување добри меѓусебни односи и негување вистинско пријателство, а не живеење во виртуелен свет, вели Велевска.

Според неа, социјалните мрежи се негативни поради достапноста на многу содржини и дозволената комуникација со кој било, поставувањето слики, допишувањето и запознавањето.

– Постојат дружби меѓу лица кои никогаш не се виделе, не се познаваат, а се споделува сè со нив, иако никој не знае кој навистина стои зад тој профил и кому му се доверуваме и дали тоа ќе го употреби некогаш против нас. Многу млади формираат цели друштва преку социјалните мрежи и не знаат за друг вид комуникација, не знаат да се дружат, па ако некогаш од одредени причини немаат достапност до интернет, веднаш паѓаат во депресија, добиваат панични напади и слично, објаснува Велевска.

Се согласува дека социјалните мрежи полека, но сигурно прераснуваат во најнова закана против психичкото здравје и додава дека најзагрозени се децата кои не умеат да се заштитат себеси.

– Најизложени на ризик секако дека се најмалите и децата кои воопшто не знаат да се заштитат, но не се избегнува фактот дека во ризична категорија спаѓаат и други возрасти, особено децата кои се во фаза на пубертет, оние кои имаат проблем од кој било тип, па утеха наоѓаат во социјалните мрежи, каде секогаш може да се најде некој од кој ќе бидат целосно прифатени, не размислувајќи дека во тоа прифаќање постои неискреност и скриени намери, вели Велевска.

Честопати интернет-платформите претставуваат плодно поле за булинг, од кое најпогодени се младите, со што прераснуваат во едно од поопасните „оружја“ против психичкото здравје.

Претседателот на Младинскиот образовен форум (МОФ), Петар Барлаквоски, за МИА појаснува дека булингот на интернет-просторот претставува многу поголем проблем ако се земе предвид дека се одвива на неограничен простор којшто опфаќа многу поширока маса луѓе.

– Социјалните мрежи и тоа како можат да влијаат на менталното здравје кај младите, особено ако се земе предвид булингот кој се случува на овие социјални мрежи. Разликата помеѓу булингот во офлајн и онлајн просторот е тоа што во овој вториот, просторот е неограничен, идентитетот на сторителот е често непознат, нема временско ограничување – во смисла на тоа дека може да се случува во кој било период од денот, без разлика дали младите се во училиште или не, и може да сведочат илјадници луѓе, односно нештото да стане вирално, што дополнително влијае кон нарушување на менталното здравје кај оние што се малтретирани, вели Барлаковски.

Преку дигитална писменост во образовниот процес до поголема заштита на социјалните мрежи

Дигиталната писменост е неопходна за креирање вештини за успешна подготовка за одговорно користење на технологијата. Сепак, и покрај обемната употреба на технолошките уреди кај децата, образовниот систем моментално не успева да ги подготви учениците за ново функционирање, за новиот свет.

Според претседателот на Младинскиот образовен форум, образовниот процес многу малку или воопшто не ја опфаќа дигиталната писменост.

– Дефинитивно е потребна поголема дигитална писменост во образовниот процес поради фактот што многу малку или воопшто не се опфаќа во наставните програми. Секако, една од предностите на малите деца е фактот што растат во дигитален свет и алатки кои се достапни за нив уште во процесот на растење и примарна социјализација. Ваквата предност ќе им овозможи на овие генерации понатаму полесно да навигираат во технолошкиот свет, но тоа има и свои закани. Имено, процесот на дигитализација на образованието оди рака под рака со процесот на медиумска писменост. Оттука сметам дека освен дигиталната писменост, од исклучителна важност е и медиумската писменост, вели Барлаквоски за МИА.

Според психологот Велевска, важна улога игра и надзорот од страна на возрасните.

– Ако ги сместиме децата во оваа група, иако не се само тие, потребен е поголем надзор од родителите, односно старателите – што гледаат на социјалните мрежи, со кого и што разговараат, како и да се ограничи пристапот до одредени содржини. Пожелно е да има повеќе едукативни емисии за младите отколку серии кои не се многу корисни, да се поттикнуваат на дружба, на спорт, пешачење и читање книги. А во однос на одговорноста, исто така преку различни едукативни програми да се информира јавноста дека секој сам е одговорен за начинот на кој ја известува јавноста за случувањата во својот приватен живот, порачува таа.

Факт е дека технолошките средства заедно со социјалните мрежи имаат потенцијал да испорачаат услови за напредок, меѓутоа доколку не се користат исправно тие носат ризици, особено за децата како група која најмалку знае како да се заштити на онлајн просторот. Но она што може да се каже со сигурност е дека дигиталната писменост во образовниот систем и поголемиот надзор од старателите може да овозможат заштита и вештини за искористување на предностите кои ги носат технологите./МИА.

Ристиќ: Меџити добар ли си со глаата?

Бурни реакции во јавноста откако беше разрешен кардиохирургот Сашко Јовев од функцијата директор на Кардиологија.

Јовев добива поддршка и од фелата и од граѓаните. На социјалните мрежи можат да се сретнат низа критики од за разрешувањето на кардиохирургор.

„Не вирее професионалец овде“, напиша докторот Ненад Лазаров.

Со став се јави и градоначалникот на Ѓорче Петров, докторот Александар Стојкоски.

„Со вакви мерки стимулирате само повеќе карти во еден правец надвор од државава! Има разлика“, напиша тој.

Актерката Ирена Ристиќ испрати порака до министерот за здравство Меџити.

„Ако првата трансплантација на срце и уште неколку други кои уследија после тоа, не се резултат и тоа за највисоки почести во државава, онда не знам што е!!! Меџити, добар ли си со глаата?! Ќе ни носиш доктори од Тетовскиот?! Мрш!!! Поддршка за доктор Јовев!!!“, напиша Ристиќ.

Ова се само дел од низата пораки на социјалните мрежи.

Министерот за здравство, Фатмир Меџити, го разреши кардиохирургот Сашко Јовев од функцијата директор на Кардиологија, кој инаку е предводник на тимот што ги правеше трансплантациите на срце. На прашањето зошто го разрешил, министерот Меџити рече дека на клиниките нема да остави директори што спијат и немаат резултати.

Познат богаташ открива кои се петте најлоши совети што детето може да ги добие

Со овие совети сигурно нема да стане милионер...

Милионерот Мет Хигинс е автор на бестселери, извршен директор и инвеститор, тој за CNBC.com напиша колумна за тоа колку ризикувал во животот, како и за предизвиците и тешкотиите со кои се соочувал додека растел во сиромаштија грижејќи се за својата неподвижна мајка. Овој милионер тврди дека воспитувањето има големо влијание врз нечија финансиска судбина и наведе кои се најлошите совети што младите може да ги добијат.

„Треба да имате резервен план“

Една студија покажа дека имањето резервен план, значително ја намалува веројатноста да се случи планот А, а ја намалува и мотивацијата да се преземе нешто во врска со првобитниот план. Наместо тоа, Хигинс порачува дека мора да се има верба во успехот. Ако планот А не успее, подобро е да верувате во својот капацитет и волја, отколку да имате резервен план.

„Намалете го времето поминато пред екранот“

Користењето на телефонот и компјутерот за бесмислени работи како играње игри 10 часа дневно секако е непожелно, меѓутоа, постојат разни корисни вештини на мрежите, како што се креирање на веб-страници, пишување бизнис-план, пласирање на услуги и производи. Иднината и ресурсите се токму таму, и тоа за мали трошоци, но треба да знаете како да го користите Интернетот рационално и смислено.

„Не грижете се за малите нешта“

Не секоја анксиозност е проблематична, а студиите покажуваат дека и најуспешните претприемачи ја контролираат својата анксиозност и ѝ се препуштаат. Тие ја одржуваат т.н „состојба на оптимална анксиозност“, односно ја користат анксиозноста за да го подобрат својот фокус и перформанси, но не дозволуваат таа да ја намали или забави нивната ефикасност.

„Вработи се во голема и стабилна компанија“

Порано најдобриот совет што можевте да го добиете е да се вработите во големите и престижни компании како Фејсбук, Гугл, Нетфликс. Иако таквите компании нудеа 30-годишна кариера, сега и тие се соочуваат со масовни отпуштања. Наместо да трчајте по големите имиња, подобро е да започнете во мала или средна компанија, онаму каде би имале јасна визија што работите, на која позиција и каде би биле уверени дека вашите интереси и вештини одговараат со работното место. Подобра опција е да започнете сопствен бизнис. Користејќи ја вештачката интелигенција, можете да започнете бизнис со кој ќе заработувате и до 10.000 долари месечно, а притоа нема да размислувате за отказ.

„Купи куќа и пресели се“

Готовината е најдоброто нешто што некој може да си го дозволи. Ако можете да заштедите, тоа ќе ве спаси од банкрот и долгови. Пазарот на недвижности постојано се менува, а таму каде што инфлацијата е висока, готовината е секако подобра од долгот. Долгот на кредитните картички кај младите на возраст од 18 до 25 години во споредба со другите генерациски групи е со највисока стапка, така што особено младите треба да внимаваат на прекумерното трошење.

Ова природно средство што го имате во вашата кујна ги штити вашите билки од инсекти!

Разни мушички, полжави, црви може да ја уништат вашата градина, предизвикувајќи оштетување на разни култури, нивно гниење и венење. Ако вашите билки изгледаат нездраво, тоа може да биде резултат на наезда од штетници.

Жолти и струткани лисја, појава на мувла или дупчиња по листовите на вашата билка, обично значи дека вашето растение има проблем со штетници. Повеќето луѓе во вакви ситуации веднаш одлучуваат да користат хемиски пестициди за да се ослободат од паразитите, меѓутоа, факт е дека хемикалиите можат да бидат токсични за многу други организми, на пример, птиците и корисните инсекти.

Како што пренесува Експрес, Лора Харнет од една компанија за еко-чистење, споделила едноставен совет за борба против штетниците без изложување на растенијата на штетни хемикалии. Иако повеќето домаќинки по употребата или кога расчистуваат, многу кујнски производи ги фрлаат во ѓубре, Лора Харнет предупредува дека со нив мора да се внимава бидејќи некои од нив се јаки пестициди.

- Следниот пат, кога ќе користите чили во готвењето, не фрлајте ги семките што не ги користите. Едноставно, во шише со распскувач наполнете вода и ставете ги семките од лутата пиперка, или остатокот од чилито, и оставете ги да откиснат 24 часа. Така ќе направите јак пестицид што ќе ги заштити билките од бубачки и мушички без да користите штетни хемикалии – истакнала Харнет.

Чилито се покажало како добар природен пестицид бидејќи содржи капсаицин (супстанца што ја дава лутината на пиперките, а со својата миризба ги одбива инсектите). Овој домашен пестицид може да се користи на лисјата на погодените билки без страв дека ќе ги оштети. Чилито во прав може да се користи и како пестицид така што со него ќе се попрска околу коренот на растението. Ова ќе ги избрка мравките, црвите и полжавите од вашето растение.

Како алтернатива, стручњаците од областа на градинарството посочуваат дека чилито може да се сади покрај други растенија, така исто ќе ги одврати штетниците. Покрај овој домашен пестицид може да се додаде и лук како антибактериски елемент, што дава дополнителна корист.

Производите од лута пиперка исто така се покажаа како ефикасни во одбивањето на верверичките, кои честопати ги копаат растенија и јадат од хранилката за птици. Тие имаат ниска толеранција на капсаицинот, па ќе им биде непријатно додека бараат извори на храна.

притисни ентер