Експертите велат дека овие големи жаришта се повеќе од екстремни „маргинални“ настани - тие се главниот мотор на пренос на вирусите во епидемијата.
Разбирањето каде, како и кога ќе се појават, може да помогне во спречување на ширењето на вирусот во периодот пред широко распространета употреба на вакцините.
Научниците се повеќе сугерираат дека САРС-КоВ-2 коронавирусот не се шири рамномерно низ населението, туку се шири екстремно, во шема скоро како „се или ништо“.
Многу студии сега сугерираат дека повеќето луѓе со ковид-19 едвај го пренесуваат вирусот на некого, но кога ќе се појави инфекцијата, може да биде експлозивна и да даде силен поттик на епидемијата.
Тогаш вирусот може да зарази „10, 20, 50 или дури и повеќе луѓе“, вели Бенџамин Алтхаус, научник од Институтот за модели на болести на Универзитетот во Вашингтон.
Ова одговара на епидемиолошкото правило „80/20“ според кое 80 проценти од случаите потекнуваат од само 20 проценти од вкупниот број заразени.
Олтоус вели дека коронавирусот може да биде поекстремен, со 90 проценти од случаите погодени од можеби само 10 проценти од носителите на вирусот.
Тој начин на трансфер е како „фрлање кибритчиња на куп трска“, изјави тој за АФП.
"Фрли едно и не се запалува. Фрли друго, ни тоа не се запалува. Фрли го третото и пламенот ќе се запали’.
За SARS-CoV-2, тоа значи дека е тешко да заземе нов простор, но штом тоа ќе се случи, може да се прошири брзо и далеку “.
Настаните опишани како супер-експанзија освоија наслови и зафатија многу простор во приказните за развој на пандемијата.
Во февруари, крузерот ,,Дијамантска принцеза” со 4.000 патници помина неколку недели во карантин на едно пристаниште во Јапонија, бидејќи бројот на заразени пораснал на 700.
Истиот месец, 61-годишна жена, позната како „Пациент 31“, присуствувала на миса во една христијанска црква во јужнокорејскиот град Даегу. Корејскиот центар за контрола и превенција на болести ја поврза со повеќе од 5.000 заразени лица во таа верска заедница.
Неодамна, вирусот влезе во Белата куќа и покрај низата мерки што требало да го спречат.
Политичките собири, деловните митинзи и спортските настани делуваат како инкубатори на заразата, но овие озлогласени настани можеа да бидат само врвот на ледениот брег.
Студија од САД заснована на една од најголемите операции за следење контакти во светот и објавена во септември во списанието „Science“ открила дека „супердистрибутерите доминираат“ во преносот.
Анализирајќи ги податоците од првите четири месеци на пандемијата во државите Тамил Наду и Андра Прадеш во Индија, авторите откриле дека само осум проценти од заразените биле одговорни за 60 проценти од новите случаи и дека 71 процент од заразените не го пренеле вирусот на ниту еден од нивните контакти.
Можеби тоа не треба да изненадува.
Марија Ван Керхове, експерт за заразни болести на Светската здравствена организација, во октомври објави на Твитер дека „супер-ширењето“ е главна карактеристика на коронавирусот.
Овој феномен е забележан кај многу заразни болести.
Една од најпознатите супер-распрснувачи беше Мери Малон, готвачка во Њујорк во раните 1900-ти, која била првиот регистриран носител на тифус во САД.
Таа ја пренела болеста на десетици луѓе и го доби прекарот „Тифусната Мери“ и беше затворена со години.
Истата шема е забележана кај сипаници, ебола, како и други коронавируси кои ги предизвикуваат САРС и МЕРС.
На почетокот на епидемијата, многу внимание беше посветено на основниот репродуктивен број на вирусот САРС-КоВ-2, кој помага да се пресмета стапката на ширење на болеста земајќи го предвид бројот на заразени од една личност.
Но, набљудувањето само низ таа призма не ја открива целата приказна, вели Алтхаус. На пример, еболата, САРС-CoV-2 и грипот имаат R вредност помеѓу два и три.
Но, додека луѓето со грип обично инфицираат две до три лица, моделот на пренесување на ебола и коронавирус е различен и повеќето нема да заразат други, а некои ќе заразат десетици луѓе.
Затоа, друга вредност, „К“, се користи за проценка на ова скокачко однесување, вели Акира Ендо, научник од Лондонското училиште за хигиена и тропска медицина.
Неговиот модел на однесување на вирусот САРС-CoV-2, објавен во Wellcome Open Research, покажува токму такво експлозивно однесување.
Она што укажува на ваква шема на ширење е тоа што некои земји пријавиле голем број увезени случаи без постојан локален пренос, додека други пријавиле големи жаришта со само неколку увезени случаи.
Научникот Феликс Вонг од Технолошкиот институт во Масачусетс вели дека дури ни вредноста на К не ја дава целосната слика.
Неговата студија за познати настани - супер-ширење на коронавирус, чии резултати беа објавени во списанието PNAS, открила дека тие се јавуваат почесто отколку што може да се предвидат со традиционалните епидемиолошки модели.
Не е познато дали ова е поврзано со бројот на вируси кои ги носи одредена личност, но она што го знаеме е дека луѓето можат да пренесат САРС-CoV-2 без симптоми и дека вирусот може брзо да се шири на слабо проветрени места со многу луѓе, особено оние кои зборуваат, викаат или пеат.
Ова може да биде причина што студијата објавена овој месец во списанието „Nature“ открила дека рестораните, спортските сали и кафулињата претставуваат жаришта на најголем број инфекции со ковид-19 во САД.
Користејќи податоци нод мобилните телефони на 98 милиони луѓе, истражувачите откриле дека околу 10 проценти од страниците се поврзани со повеќе од 80 проценти од случаите на ковид-19.
Затоа, експертите предупредуваат дека треба да се концентрира на такви места и да се намали можноста за ширење на вирусот кај голем број луѓе.
Вонг вели дека преносот ќе се намали брзо ако секоја индивидуа е ограничена на десет контакти.
Таквото однесување на вирусот отвора друга можност - наместо да барате контакти со заразено лице за да спречите понатамошно ширење на вирусот, треба да се погледне наназад и да се најде супер-распрснувачот, вели Вонг.
И Јапонија и Јужна Кореја го користеле овој метод, кој, покрај другите епидемиолошки мерки, е заслужен за успехот во борбата против вирусот во овие земји.