Додека се собраа на самитот, европските официјални лица се уште беа оптоварени од 90-минутниот телефонски разговор на Доналд Трамп со рускиот претседател Владимир Путин, како и од коментарите дадени во Брисел оваа недела од американскиот секретар за одбрана Питер Хегсет.
За поранешниот литвански министер за надворешни работи Габриелиус Ландсбергис, најзанемарената линија од обраќањето на Хегсет беше предупредувањето дека реалноста ќе ги спречи САД да продолжат да бидат гарант за безбедноста на Европа. Како и многу други, Ландсбергис го гледа крајот на една ера. „Ова може да го означи самракот на НАТО, особено ако се земе предвид она што мислам дека Вашингтон наскоро ќе го објави, а тоа е повлекување на 20.000 американски војници од Европа“, изјави тој за Политико.
Хегсет во тоа време беше во Варшава, каде што најави намалување на бројот на војниците и ги предупреди веќе загрижените европски сојузници. „Сега е време за инвестирање, бидејќи не можете да претпоставувате дека американското присуство ќе трае вечно“, им порача тој.
Американските пратеници присутни на самитот се обидоа донекаде да ги смират загрижените европски претставници, но без голем успех. Меѓу нив беше и сенаторот Роџер Викер, претседател на моќната Комисија за вооружени служби на Сенатот, кој рече дека Хегсет направил дебитантска грешка во Брисел. „Не знам кој го напиша неговиот говор, но Такер Карлсон можеше да го напише. Карлсон е будала“, рече Викер, обидувајќи се да ги убеди европските сојузници дека Трамп се уште слуша многу сериозни луѓе во неговата администрација.
Викер додаде дека Хегсет веќе омекнал некои од своите поостри изјави, но призна дека тоа се уште не го сторил кога станува збор за губењето на американската гаранција за безбедноста на Европа, што директно го поткопува членот 5 на НАТО, кој ги обврзува членките на алијансата на колективна одбрана.
„Да бидеме јасни, претседателот Трамп нема да дозволи чичко Сем да се претвори во вујко наивен“, беше една од изјавите на Хесгет што предизвика најголема загриженост.
„Директниот пристап на Трамп кон Путин, во комбинација со секретарот за одбрана Хегсет во Брисел кој ги информира сојузниците дека САД однапред се согласуваат со некои клучни руски барања уште пред да почнат преговорите, претставува двоен удар не само за Украина, туку и за иднината на Европа“, рече Кир Гилс од Чатам Хаус.
Во меѓувреме, говорот на американскиот потпретседател Џеј-Ди Венс во Минхен, чија цел беше критикување на демократските практики во Европа, не направи ништо за да ги смири загрижените европски сојузници, ниту Американците наклонети кон НАТО.
Неговиот говор беше примен студено, со повремен млак аплауз и неколку љубезни тремања со главата, особено откако почна да зборува за миграцијата како закана за европската цивилизација. „Заканата што најмногу ме загрижува за Европа не е Русија, не е Кина или некој надворешен фактор. Она што ме загрижува е заканата одвнатре“, рече Венс.
Венс ја игнорираше и темата за војната во Украина.
„Можеби на Европа и требаше електричен шок за да се разбуди и да стане поактивна и независна“, вели поранешниот германски дипломат Волфганг Ишингер. Тој, исто така, смета дека европските лидери се делумно виновни за ситуацијата за која сега жалат.
Имаа доволно предупредувања за тоа што би можел да донесе втор мандат како претседател на САД, но, според него, премногу бавно реагирале во зголемувањето на сопствените трошоци за одбрана и преземање на поголем дел од трансатлантскиот товар.
Наследникот на Габриелиус Ландсбергис, Кестутис Будрис, се согласува дека Европа заостанува.
„Навистина доцниме. Треба да забрзаме, да покажеме дека имаме вистинска одбрана и дека сме подготвени, способни и обучени за борба“, рече тој. Тој додаде дека за опстанок на НАТО ќе биде потребна заедничка свест за сериозноста на ситуацијата меѓу сите сојузници.
Но, некои се прашуваат дали сега е доцна и стравуваат дека администрацијата на Трамп повеќе не е сојузник, туку противник. „Сега имаме сојуз меѓу рускиот претседател кој сака да ја уништи Европа и американскиот претседател кој го сака истото. Трансатлантскиот сојуз е завршен“, изјави висок функционер на ЕУ за Политико, кој сакаше да остане анонимен.