Скопје, 20 мај 2022 (МИА) – Културното наследство, материјално и нематеријално, со својата разновидност и посебност е богатство на човештвото, а неговата заштита е еден од најзначајните показатели за препознавање, дефинирање и афирмација на културниот идентитет, истакна денеска министерката за култура Бисера Костадиновска на промотивниот настан и дискусија за изданието на ИКОМОС Македонија „Европски начела за квалитет на интревенции финансирани од ЕУ со потенцијално влијание врз културното наследство".

Таа посочи дека Министерството за култура развива механизми и воспоставува мерки за заштита на културното наследство кои подразбираат идентификување, документирање, истражување, одржување, заштита, користење, како и промоција на неговите вредности.

-Поддршката на ЕУ за издавање на оваа публикација на македонски јазик е значаен придонес во збогатувањето на домашната стручна литература која ќе помогне да бидеме во чекор со најсовремените пристапи во заштитата на културното наследство, рече Костадиновска и се заблагодари на делегацијата на Европската Унија за поддршката и за континуираниот придонес во утврдувањето на стандардите во областа на културното наследство и на ИКОМОС Македонија за посветеноста и ентузијазмот при реализацијата на оваа иницијатива.

-Верувам дека оваа публикација ќе биде корисно четиво за сите корисници од оваа дејност, особено во поглед на управување со проекти. Суштината на ова издание не е да наметне модалитети за интервенција, правила кои се обврзувачки и да даде готови технички решенија, туку да ги збогати сознанијата, да посоветува, да препорача и да им помогне во донесувањето одлуки на сите што се вклучени во проекти финансирани од ЕУ, а кои имаат потенцијал да влијаат врз културното наследство, истакна Костадиновска.

Потенцира дека Министерството за култура годинава поддржа повеќе проекти кои се во функција на развој, афирмација и промоција на културата. Настојувавме, посочи министерката, во овие тешки и неизвесни времиња, кои силно удрија врз економијата, да направиме одржлива распределба на буџетските средства.

-Притоа остануваме доследни на заложбата заштитата на културното наследство да остане врвен приоритет на Министерството за култура. Во фокусот останува и засилувањето на ЕУ-интеграциите во културата што се потврдува и со ентузијазмот и задоволството од денешната промоција на оваа битна публикација на македонски јазик. Министерството за култура ќе продолжи да ги поддржува граѓанските иницијативи што водат кон зголемување на граѓанското учество во сферата на заштитата на културното наследство, рече Костадиновска.

Таа ги повика македонските институции, невладини организации, културни оператори и правни лица да се пријават на повиците од Програмата „Креативна Европа 2021 – 2027" на Европската Унија за кои Министерството за култура редовно информира на својата веб-страница и за кои организира информативни сесии во повеќе градови во земјава.

Претседателката на ИКОМОС Македонија, Кристина Бицева рече дека изданието првпат почнало да се подготвува од експертска група на ИКОМОС, под мандат на Европската комисија и во рамките на водечката иницијатива на ЕУ за Европската година на културното наследство 2018 – „Негување на наследството: развивање стандарди за квалитет за проекти финансирани од ЕУ кои имаат потенцијал да влијаат врз културното наследство". Конечната верзија на овој документ, појасни таа, беше усвоена и промовирана од ИКОМОС во 2021 година.

-Главната цел на овој документ е да даде насоки за начелата на квалитет за сите засегнати страни кои се директно или индиректно вклучени во проектите за заштита и управување со културното наследство, главно поврзани со градителското наследство и културните предели, а кои се финансирани од Европската Унија, вклучително и од европските институции, институциите кои се надлежни за заштита на културното наследство, меѓународните организации, граѓанското општество и локалните заедници, но и приватниот сектор и експертите, рече Бицева.

Посочи дека документот се фокусира на суштинското прашање за квалитетот, резимирајќи ги клучните концепти, меѓународни повелби, европски и меѓународни конвенции и стандарди, како и промените во разбирањето и практиката на заштитата на културното наследство.

-Наведени се културни, социјални и економски придобивки, како и придобивки кои влијаат врз животната средина, а кои произлегуваат од примената на начелата за квалитет. Со оглед на тоа што препознавањето на културното наследство како заедничко добро и одговорност е предуслов за квалитет, се предлага да се усвојат мерки за квалитет преку подигање на свеста и преку зајакнување на имплементацијата на начелата и стандардите за конзервација во секоја фаза од циклусот – од програмирање до евалуација, додаде Бицева.

Eвроамбасадорот Дејвид Гир истакна дека земјава има огромно природно и културно наследство кое бара заштита.

– Како и во Македонија, така и во ЕУ културното наследство е во срцето на тоа што ние сме, од таму каде доаѓаме, нашите традиции, нашиот јазик, приказните кои ги кажуваме за себе, меѓутоа и музиката која ја слушаме, сликите кои ги гледаме и нашето чувство за светот и сето тоа лежи во срцето на разликите. Не треба да биде изненадување дека ЕУ дава голем акцент на културата, а најмногу на заштитата на културата. Културното наследство не е само израз на идентитетот, туку има и една важна улога во нашите економии и тоа претставува голема привлечност за туристите. Околу 40 проценти од туристите во ЕУ се одлучуваат за земји и места кои нудат големи културни атракции. Заштитата на културното наследство може да даде голем поврат на инвестициите меѓутоа може да има стимулација и за едукацијата и за доживотното учење, рече Гир.

Ако отидеме околу Стоби, посочи евроамбасадорот, ќе можеме да видиме колку има работи да се научат, меѓутоа и за доживотното учење.

– Има голем број алатки кои може да ги користиме како и во земјите од Западен Балкан. Документот нуди и финансиска и техничка поддршка на иновацијата и истражувањето, едукацијата, културата во Западниот Балкан, меѓутоа и за младите и за спортот преку нашите инструменти за претпристапна помош. ЕУ ја поддржа Македонија во заштита и подобрување на нејзиното законодавство за подобрување на европските стандарди меѓутоа и со потикнување на специјални тела кои се основа за планираните реформи и за јакнење на капацитетите, но финансираме и голем број проекти за заштита на културното наследство низ целата земја кои беа финансирани согласно ИПА инструментот за претпристапна помош и преку нашата прекугранична соработка и регионален развој. Македонија може да има полза од целата наша поддршка што можеме да ја дадеме, рече Гир.

Тој им се заблагодари на сите кои биле вклучени во развивање на овој документ и во преводот и смета дека ќе биде од голема помош за сите кои работат на заштитата на културното наследство.