Здравје

Корона вирусот може да се пренесе и со дишење, а не само со кивање и кашлање

Противниците на идејата дека коронавирусот се шири низ воздухот, вклучително и многу стручни советници од Светската здравствена организација, веруваа дека нема докази дека лебдечките респираторни капки што ги нарекуваме аеросоли содржат живи вируси.

Тие се убедени дека ова се само делови од генетскиот материјал на вирусот.

Група вирусолози и научници за аеросоли сега потврдија дека заразниот вирус е пронајден во аеросол во воздухот, пишува „Њујорк Тајмс“.

„Луѓето го бараа токму тоа. Ова е недвосмислен доказ дека постои заразен вирус во аеросолите“, рече Линдзи Маре.

Истражувачки тим од Универзитетот во Флорида успеа да изолира жив вирус од аеросол што го собрале од растојание од два до пет метри од пациент хоспитализиран поради „ковид-19“, што е повеќе од растојанијата што се препорачуваат во упатствата за социјална дистанца.

Ова откритие е направено минатата недела и сè уште не ја поминало стручната рецензија, но веќе предизвика забуна кај научниците.

„Ако ова не е доказ, тогаш не знам што е“, напиша д-р. Маре на Твитер минатата недела.

Доколку се потврдат горенаведените откритија, импликациите може да бидат многу сериозни. Имено, тоа би можело да значи дека ковид-19 може да се транспортира на многу поголеми растојанија отколку што се сметаше претходно, што пак значи дека стандардните правила за одржување растојание од 1,5 метри во некои околности може да бидат недоволни.

Капките што го пренесуваат вирусот можат да се создадат на неколку начини - со кивање, кашлање, душкање, пеење, зборување и дишење. Во сите случаи, тие се формираат со слични механизми. Ова прскање на капки може да се случи во различни делови на респираторниот систем, од алвеолите во белите дробови кои се полнат и празнат преку грлото до носот и усните. Во овој процес, се формираат капки со различни димензии. Големите паѓаат на земја побрзо, додека помалите можат да лебдат, пренесени со воздух, на поголеми растојанија. Најмалите капки, помали од 5 микрометри (1/10 од дијаметарот на влакно на косата), обично се нарекуваат аеросоли, и можат да лебдат во воздухот неколку часа. Со воздушните струи, можат да се пренесат на растојанија од неколку метри.

Поголемите капки исто така можат да се исушат во воздухот, може да се намалат и да се претворат во аеросол. Бидејќи капките од аеросол можат да останат во воздухот многу долго време, единственото решение е добро проветрување со филтрирање и одржување на влага во воздухот за да се намали ефектот на сушење и да се забрза капките да паднат на земја. Проветрување во кое истиот воздух циркулира без добра филтрација не е корисно.

Тука исто така ќе биде неопходно да се испита колку време треба лицето да биде изложено на таков аеросол за да акумулира доволно вирус за да се зарази некое лице. Се очекува продолжената изложеност на аеросолот во затворени простории и во помалите простории да биде проблем. Ова пак значи дека препорачаните растојанија на работнотото место и во училиштата не мора да нè заштитат од инфекција.

Но, некои експерти велат дека сè уште е нејасно дали количината на откриениот вирус е доволна за да предизвика инфекција.

Аеросолите по дефиниција се мали, со дијаметар до пет микрометри и можат да станат уште помали со испарување. Обидите да се фатат овие чувствителни капки обично го уништуваат вирусот што го содржат.

"Многу е тешко да се земе и чува примерок од биолошки материјал од воздухот. Мораме да бидеме паметни кога земаме биолошки материјал за да симулираме услови што постојат при вдишувањето", изјави Шели Милер, инженер за животна средина на Универзитетот во Колорадо Болдер, за Њујорк Тајмс, која се занимава со квалитет на воздух и болестите во воздухот.

Претходните обиди се компромитирани во различни фази на процесот. На пример, еден тим користел ротирачки инструмент за ширење на аеросолот и покажал дека вирусот останува заразен и до три часа. Но, критичарите предупредуваат дека ваквите услови се експериментални и неприродни. Друг научен тим користел филтри од желатин или пластични и стаклени цевки за да ги собере аеросолите. Но, силата на воздухот ги исушила аеросолите и го уништила вирусот. Третата група успеа да го изолира живиот вирус, но се покажа дека не може да ги зарази клетките.

Во една нова студија, истражувачите смислиле уред за земање мостри што користи водена пареа за да ги зголемат аеросолите доволно за да можат лесно да се соберат од воздухот. Наместо да ги остави во таква состојба, уредот веднаш ги пренесува аеросолите во течност богата со сол, шеќер и протеини, што го зачувува патогенот.

„Јас сум импресиониран, тоа е многу паметна техника за мерење“, изјави Робин Шофилд, атмосферски хемичар на Универзитетот во Мелбурн , Австралија.

Овој пат, научниците собрале примероци на воздух од просторија во одделот со пациенти со ковид-19 во болница на Универзитетот во Флорида. Ниту еден пациент во просторијата не бил подложен на медицински процедури за кои е познато дека генерираат аеросоли, за кои Светската здравствена организација и други тврдат дека се главните извори на вирусот на воздухот во болнички услови.

Научниот тим користел два уреди за земање мостри, еден на два метри и другиот на пет метри од пациентите. На двете растојанија, научниците биле во можност да го соберат вирусот, а потоа да покажат дека вирусот што доаѓа од аеросолот во воздухот може да зарази ќелија во лабораториска чаша. Генетската секвенца на изолираниот вирус била идентична со вирусот од новопримениот пациент од собата. Во споменатата просторија, воздухот се менувал шест пати на час и имал ефективни филтри, ултравиолетово зрачење и други безбедносни мерки за деактивирање на вирусите пред да се врати воздухот во просторијата.

„Ова објаснува зошто пронајдовме само 74 честички на вируси на литар воздух. Во затворени простории без добра вентилација, како училишта, може да се соберат многу повеќе вируси во воздухот“, рече вирологот на тимот на Универзитетот во Флорида, Џон Ледники, за „Њујорк Тајмс“.

Но, на другите експерти им е тешко да го проценат ризикот од инфекција од овие наоди.

"Не сум сигурен дека овие бројки се доволни за да предизвикаат инфекција кај некого. Единствениот заклучок што можам да го извлечам од овој труд е дека одржлив вирус може да се одгледува од воздухот. Но, тоа не е мала работа", изјави Ангела Расмусен, виролог на Универзитетот Колумбија во Њујорк.

Неколку експерти забележале дека растојанието на кое истражувачите го пронашле вирусот е многу поголема од 180 сантиметри, што се препорачува за физичко растојание.

„Знаеме дека во затворени простории, овие правила на растојание повеќе не важат. Минималното растојание од 180 см е погрешно затоа што луѓето мислат дека се заштитени во затворено, иако не се“, рече др. Шофилд и додаде дека на малите аеросоли им требаат само пет минути да поминат низ целата просторија.

Препораката се заснова на идејата дека „големите капки“ се единствените носители на вирусот. Овие откритија треба исто така да ги охрабрат луѓето да бидат будни и да ја зголемуваат вентилацијата, тврди Сема Лакдавала, експерт за респираторни вируси на Универзитетот во Питсбург.

„Сите знаеме дека вирусот може да се пренесе на сите можни начини, но се фокусиравме само на мал број начини“, рече др. Лакдавала.

Д-р Ледницки добил повици и е-пошта од истражувачи ширум светот заинтересирани за неговите откритија. Тој рече дека ќе ги провери деталите за да бидат сигурни. На крајот на краиштата, рече д-р. Ледницки, точниот број можеби не е важен: „Можеме да го одгледуваме вирусот од воздух, мислам дека тоа треба да биде важна лекција“.

Живот

ЕК го прогласи веб сајтот за е-трговија „Шејн“ за „многу голема онлајн платформа“

Европската комисија донесе одлука за прогласување на веб страницата за електронска трговија со седиште во Сингапур, „Шејн“ за „многу голема онлајн платформа“ согласно Законот за дигитални услуги (ДСА) на ЕУ.

Како што јави дописникот на МИА од Брисел, ваквата одлука е донесена откако е утврдено дека „Шејн“ во просек месечно има над 45 милиони корисници во ЕУ, што е услов една интернет страница да добие статус на „многу голема онлајн платформа“.

Согласно оваа одлука, најдоцна до крајот на август „Шејн“ ќе мора да се усогласи со строгите правила што важат за „многу големите онлајн платформи“ согласно Законот за дигитални услуги, како што се засилување на мерките за заштита на корисниците, вклучително и на малолетниците и соодветна проценка и ублажување на сите можни системски ризици кои произлегуваат од нејзините услуги, како што се ширење на илегални содржини, продажба на фалсификувани или забранети стоки и заштита на брендови и интелектуална сопственост.

Врз основа на ДСА, Европската комисија на 25 април минатата година прогласи 19 веб страници, социјални мрежи, пребарувачи и сајтови за е-трговија за „многу големи онлајн платформи“, кои до крајот на август мора целосно да се усогласат со строгите правила на Законот што се предвидени за платформите со ваков статус .

Дополнително, ист статус Еврокомисијата на 20 декември 2023 година им го додели на уште три сајтови, кои треба да се усогласат со ДСА до крајот на месецов.

Со најновата одлука, статус „многу големи онлајн платформи“ имаат вкупно 23 сајтови, социјални мрежи, пребарувачи и страници за е-трговија и тоа „АлиЕкспрес“, „Амазон“, „Бинг“, „Букинг“, „Википедија“, „Гугл Мапс“, „Гугл Плеј“, „Гугл Срч“, „Гугл Шопинг“, „Еп Стор“, „Заландо“, „Икс“, „ИксВидеос“, „Инстаграм“, „Јутјуб“, „Линкедин“, „Пинтерест“, „Порнхаб“, „Снепчет“, „Стрипчет“, „ТикТок“, „Фејсбук“ и „Шејн“.

Фудбал

Шведските клубови се изјаснија против ВАР технологија

Шведската елитна лига нема да воведе систем за видео анализа (ВАР) откако фудбалските клубови го изразија своето противење на технологијата, изјави денеска претседателот на Фудбалската федерација на Шведска (SvFF), Фредрик Рајнфелд.

ВАР постојано е во центарот на контроверзи во лигите каде е воведен, со поплаки поврзани околу обемната анализа и одложувањата кои често траат неколку минути.

Во јули 2023 година, шведската професионална фудбалска лига, која ги претставува клубовите во првите две дивизии, порача дека мнозинството клубови во земјата „активно се противат“ на воведувањето на ВАР.

„Ако броев правилно, имаме 18 елитни клубови и две области кои рекоа дека не сакаат да воведат ВАР“, изјави денеска Рајнфелд, кој е поранешен премиер на Шведска, за весникот Афтонбладет.

„Ние го почитуваме тоа. Затоа на претходниот состанок на Претставничкиот комитет воопшто не изнесовме предлог за ВАР и не го предвидувам тоа ниту во иднина. Јас сум за почитување на демократските правила на игра“, истакна првиот човек на шведскиот фудбал.

Автомобилизам

Новиот „Smart“ е огромен: Производителот ги објави димензиите

Збогум за малиот градски автомобил?

Само десет дена откако го прекина производството на моделот „ForTwo“ во Хамбах и на тој начин ги прекина последните врски со микромобилноста, „Smart“ сега е на другата страна на светот (во Кина) се обидува да ги убеди луѓето да го сакаат нивниот најголем модел досега - 4,75 метарски теренец!

Имено, новиот концепт „Smart #5“е дури и подолг од „Mercedes GLC“.

Се чини дека ова е конечно крајот на приказната за малиот градски автомобил.

„Повеќе од четвртина век, „Smart“ се залага за урбана мобилност и паметни решенија во градскиот сообраќај“, вели извршниот директор Дирк Аделман.

„Затоа, концептот #5 е можеби најнеочекуваниот и најразноврсен автомобил што нашиот бренд некогаш го дизајнирал. Со него, ги оставаме сите граници зад себе и отвораме нов сегмент за клиентите во Европа и остатокот од светот“, додаде тој.

Внатре, „Smart #5“ е исто така огромен. Со меѓуоскино растојание од околу 3 метри, тоа не се однесува само на огромниот простор на поединечните седишта во задниот дел, кои веројатно ќе станат конвенционални задни седишта во серискиот модел, туку и за багажникот.

Иако „Smart“ отсекогаш изгледал малку како играчка, овој концепт во никој случај не е инфериорен во однос на споменатиот „Mercedes GLC“.

Сосема спротивно. Кога станува збор за електрониката, дури и претстојната генерација на инфозабава „MBUX“ за следниот „Mercedes CLA“ изгледа речиси застарена.

Два огромни „OLED“ екрани сјаат во кокпитот на „Smart“, а брзиот процесор на „AMD“ го напојува паметниот бот, чија вештачка интелигенција го има истиот талент за разговор и, пред сè, разбирање како „ChatGPT“.

Покрај тоа, технологијата од 800 волти гарантира неверојатно брзо полнење (до 80 проценти за 15 минути), а капацитетот на батеријата од повеќе од 100 kWh овозможува опсег од над 550 километри.

Тоа би требало да биде доволно и за подолги патувања.

„Smart #5“ сè уште ја има ознаката „Concept“ пред своето име. Но, шефот на европската компанија, Дирк Аделман, не остава сомнеж дека овој префикс ќе биде краткотраен.

Планирано е серискиот модел да се најде во продажба во Кина веќе оваа година, а во светот во 2025 година.

„И, како што сме навикнати од # 1, со изненадувачки мала промена од концептот“, вели Аделман.

Ако Аделман навистина успее да го спроведе својот план за почетна цена далеку под 50.000 евра, тогаш не само што ќе биде поевтин од „Mercedes EQA“ и „EQB“, туку и новиот „EQC“ ќе ја изгуби својата привлечност.