Македонија

Јавни дискусии за нацрт-амандманите утре во Штип и Тетово

Во Штип и Тетово утре ќе се одржат последните две од вкупно петте јавни дебати што ги организира Владата за четирите нацрт-амандмани. 

На трите одржани во Скопје беа изнесени експертски предлози за подобрување на нацрт-амандманите, како и за надминување на уставната празнина во врска со потпишувањето на законите од страна на претседателот на државата.

Премиерот Зоран Заев и владините претставници на дебатите ги презентираа нацрт – амандманите и укажаа на потребата за донесување на уставните измени во контекст на влегувањето на Македонија во НАТО и во ЕУ, на инклузивноста на процесот и отвореноста за нови предлози. Заев постети дека во нацрт – амандманите се вградени предлози на осумтемина пратеници од независната пратеничка група на ВМРО-ДПМНЕ и посочи на одлуката уставните измени да стапат во сила само доколку Грција ги ратификува Договорот од Преспа и Протоколот за наше членство во НАТО што треба да се случи во ист ден или заедно паралелно.

Одговарајќи на прашања во врска со менувањето на личните документи по успешното имплементирање на Договорот со Грција, тој рече дека замената ќе се врши постепено, кога ќе им престане важноста на документите. Укажа и дека не треба да постојат грижи за идентитетот бидејќи "во договорот со Грција има признание на македонскиот јазик, на нашето самоопределување".

-Нема да бидеме северномакедонци, а нема да го носиме ни срамот на ФИРОМ-ци, треба да размислиме и што ќе им оставиме на нашите деца, рече Заев.

Шефот на дипломатијата Никола Димитров на дебатата во МАНУ го отвори прашањето за непотпишување на Договорот од Преспа, согласно кој се прават уставните измени, од страна на претседателот Ѓорге Иванов, со што тој не е стапен во сила и се уште не е воведен во правниот систем, и како во иднина да се исклучат вакви ситуации. Според него, можеби треба да се смета дека потписот е даден кога втор пат ќе биде изгласан законот.

Академиците, пак, со различни размислувања како правно да се реши оваа уставна празнина. Академикот Владо Камбовски предложи во Уставниот закон да се стави посебна одредба дека овој Договор стапува во сила со потпис на претседателот на Собранието, додавајќи дека, сепак, треба добро да се размисли како да се најде решение за оваа уставна празнина.

Светомир Шкариќ предложи уште најмалку два амандмана на Уставот, што би се однесувале на прогласување на Договорот од Преспа, односно негово стапување во сила, и ставот за државјанството да стане нов амандман.

-Предлагам Договорот да се смести во посебен амандман. Предлагам 37 амандман да гласи: Договорот вака како што е формулиран со сите негови елементи да биде составен дел на уставниот поредок на Република Македонија, рече Шкариќ додавајќи дека идејата е тој да биде дел од уставниот или правниот систем.

На ова се спротистави академик Владо Поповски кој смета дека станува збор за еден многу крупен проблем што прво треба да добие легитимитет, потсетувајќи дека тоа би можело да отвори долга дебата, која, вели, не би завршила ниту за две години, а временските рамки за усвојување на уставните измени се веќе познати и содржани во самиот Договор.

На дебатите учествуваат претставници на научната и стручна јавност, пратеници, граѓани, но не и претставници и пратеници од опозицијата.

По утрешните дебати Владата треба да достави Извештај до Собранието, а претседателот на Собранието Талат Џафери треба да закаже седница не порано од триесет дена. Во оваа фаза на уставните измени амандмани на нацрт-амандманите можат да поднесуваат и пратениците. Уставните амандмани ќе се сметаат за донесени доколку за нив гласаат 80 пратеници. /МИА

Регион

Солзи, цвеќе и прекината ТВ програма- годишнина од масакрот во училиште во Белгград

Родителите на децата кои загинаа пред точно една година во пукање во основното училиште „Владислав Рибникар“ во Белград утрово пристигнаа пред училиштето.

Таму положија цвеќе и запалија свеќи во спомен на убиените деца и училишниот чувар.

Во масовното убиство кое тринаесетгодишникот го започна на 03.05.2023 година во 08.41 часот, убиени се: Мара Анѓелковиќ, Бојана Асовиќ, Ангелина Аќимовиќ, Ана Божовиќ, Адријана Дукиќ, Ема Кобиљски, Катарина Мартиновиќ, Софија Негиќ, Андрија Чикиќ и Драган Влаховиќ.

Во 08:41 часот пред училиштето се огласија сирените. Истовремено, со прекин на програмата, медиумите во Србија одбележаа едноминутно молчење во спомен на загинатите.

Српскиот претседател Александар Вучиќ положи цвеќе во училиштето „Владислав Рибникар“ на годишнината од убиството на деветте ученици и чуварот на училиштето.

„Пред точно една година осамна последното училишно утро за нашите девет ангели и човекот кој се грижеше за нив. Помина една година од невидената трагедија која остави неизбришлива лузна на душата на целата земја, но болката, неверувањето и огромната тага не поминаа“, напиша Вучиќ на Инстаграм.

Тој додаде дека зад бесмислениот чин кој за миг згасна животи, иднини и соништа, се крие празнина, но и страшно предупредување до целото општество да ги заштити своите деца со сите сили од секакво зло, опасност и придружба.

„Ние сме врзани со нивните соништа и со сето она што можеа да станат. Ајде да направиме сѐ за да се издигнеме како земја по овој ужас што нè снајде. Изразувам искрено и најдлабоко сочувство до семејствата на загинатите. Нека почиваат во мир. “ напиша Вучиќ.

Седмоодделенец на ОУ Владислав Рибникар во Белград К.К. со пиштол пукал кон обезбедувањето на училиштето, наставничка и учениците. Осум ученици и работник од обезбедувањето загинаа на лице место, додека тешко ранетата девојка Анџелина Аќимовиќ подоцна им подлегна на повредите. Малолетникот сам повикал полиција и се предал. Приведени се и неговите родители.

Веста за пукањето во Врачар, во училиште во центарот на Белград брзо се прошири и ги вознемири граѓаните на Србија. Родителите, пријателите на децата кои одат во ова училиште почнаа да се собираат пред влезот за да дознаат нешто за нивните деца. За жал, на 3 мај некои од родителите ја добија трагичната вест дека нивното дете е убиено.

Во наредните денови влезот на училиштето стана збирно место каде граѓаните им оддадоа почит на жртвите, палеа свеќи, носеа цвеќиња, играчки и оставаа пораки за убиените. Медиумите во регионот и светот ги прекинаа своите програми и известуваа за овој настан.

Српското општество беше во состојба на шок, а потоа следната ноќ, меѓу 4 и 5 мај, се случи ново масовно убиство во Дубона и Мали Орашје, каде исто така беа загубени млади животи.

Учебната година заврши порано, а почетокот на новата беше во спомен на убиените деца.

По повод првата годишнина од масовното убиство, Основното училиште Владислав Рибникар на својата веб-страница објави In Memoriam посветен на повредените ученици и работникот од обезбедувањето.

„Кога првпат дојдоа во Рибникар, како првачиња, беа љубопитни и горди да почнат со училиште. Потоа им ветивме дека ќе ги учиме и ќе ги образуваме. Ветивме дека ќе ги испратиме од Рибникар како тинејџери, безбедни, слободни и подготвени за она што ги чека до крајот на нивниот живот. Ветивме дека ќе ги чуваме. И ние ги научивме. И ги задржавме. Не ги спасивме. Ве молиме простете ни што не можевме да го исполниме ветувањето...“, се наведува меѓу другото на веб-страницата на училиштето.

По повод годишнината од масовното убиство беше организирана програмата Будење која треба да го означи почетокот на повеќеслоен процес на меморирање во спомен на жртвите. Недела на сеќавање ќе биде организирана во сите училишта во Србија од 7 до 10 мај.

Македонија

Силна соларна бура ја погоди Земјата, за утре се најавува уште една експлозија

Сончева бура ја погоди Земјата порано од очекуваното и сега се засилува. Ова го објави Центарот за следење на вселенското време при рускиот институт за применета геофизика.

Според податоците, геомагнетната бура се очекувало да биде од категоријата Г2, која е со умерен интензитет, но утрово таа се засилила до категорија Г3, што е силен интензитет.

На 30 април и 1 мај биле регистрирани моќни соларни изливи.

Сончевите блесоци се поделени во пет класи според јачината на рендгенското зрачење - најслаби се класата А, а потоа следат B, C, M и X.

Сончевите блесоци се моќни експлозии во сончевата атмосфера кои испраќаат соларна плазма во вселената. Облаците од оваа плазма можат да предизвикаат геомагнетни бури кога ќе стигнат до Земјата.

- Две коронални експлозии го погодија магнетното поле на Земјата на 2 мај. Поединечно, ударот беше мал, но предизвика силна геомагнетна бура од класата Г3 со поларници далеку на југ. Се очекува уште една коронална експлозија да го погоди магнетното поле на Земјата на 4 мај, објави порталот Space Weather.

Македонија

Репортери без граници: Македонија со најголема медиумска слобода во регионот

Иако новинарите не работат во непријателско опкружување, раширените дезинформации и недостатокот на професионализам придонесуваат за опаѓање на довербата на општеството во медиумите, што ги изложува независните медиуми на закани и напади.

Понатаму, владините функционери имаат тенденција да имаат лоши и понижувачки ставови кон новинарите, се наведува во извештајот на организацијата „Репортери без граници“.

Медиумски пејзаж

Иако телевизијата е доминантен извор на информации, онлајн медиумите играат важна улога. Сепак, мора да се направи разлика помеѓу професионални онлајн редакции кои вработуваат новинари и објавуваат оригинална содржина, и поединечни портали кои вршат плагијат и копираат содржина. Исто така, постои голем јаз помеѓу употребата и довербата: најгледаните ТВ станици имаат низок индекс на доверливост.

Политички контекст

Целокупното опкружување останува поволно за слободата на печатот, но владините агенции не се многу транспарентни и критичкото новинарство е сè повеќе подложно на напади. Поради силната политичка поларизација, медиумите можат да бидат под притисок на властите, политичарите и бизнисмените и на национално и на локално ниво. Двете најголеми партии (на власт и во опозиција) создадоа паралелни медиумски системи врз кои го вршат своето политичко и економско влијание. Јавниот радиодифузен сервис нема уредувачка и финансиска независност.

Правна рамка

Додека уставот ја гарантира слободата на говорот и забранува цензура, земјата бавно го усогласува законодавството за медиумите со стандардите на Европската унија, на која има намера да и се придружи. Процедурите на SLAPP служат како инструменти за заплашување и притисок врз независните медиуми. Осудата за клевета, во 2023 година, на медиумот IRL за нејзината истрага од општ интерес постави опасен преседан. Новиот закон со кој повторно се овластуваат националните и локалните власти да се рекламираат во медиумите во приватна сопственост, ја зголеми загриженоста за можното поврзано ширење на влијание.

Економски контекст

Иако одредени видови медиумска концентрација се забранети со закон, редакцијата на некои од главните ТВ канали е изложена на економски притисоци од нивните сопственици. Државното финансирање е ограничено и нетранспарентно, а независните медиуми во голема мера се потпираат на донаторите. Странските грантови засновани на проекти придонесуваат само за опстанок, но не и за понатамошен развој. Новинарството е многу несигурна професија. Некои медиуми се подложени на влијанија од страна на маркетинг агенциите.

Социокултурен контекст

Иако не постојат јасни ограничувања во социјалната и културната средина кои влијаат на слободното новинарство, социјалните медиуми и дигиталната сфера генерално го фаворизираат ширењето на дезинформации и сајбер-закани. Во комбинација со ниските професионални стандарди, тие придонесуваат за намалување на довербата на јавноста во медиумите и го отвораат патот за напади врз новинари врз основа на пол, етничка припадност или религија.

Безбедност

Новинарите често се мета на вербални напади. Под изговор за заштита на државните тајни и личните податоци, тие можат да бидат изложени на судски притисок и произволни правни постапки. Сепак, судовите имаат тенденција да ја поддржуваат слободата на печатот и да ги штитат новинарите. Во главниот град беше назначен специјален обвинител кој ќе ги води случаите на напади врз новинари, а се разгледува и отворањето на слични канцеларии низ целата земја.

притисни ентер